Hocalı Katliamı, Karabağ Savaşı sırasında 26 Şubat 1992 tarihinde Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesindeki Hocalı kasabasında yaşanan ve Azeri sivillerin Ermenistan'a bağlı kuvvetler tarafından toplu şekilde öldürülmesi olayıdır.
30 yıl önce Ermeni kuvvetlerinin Dağlık Karabağ bölgesinde bulunan Hocalı Kasabası'nda tarihin en korkunç katiliamlarından biri gerçekleştirildi. Ermeni kuvvetleri kadın, erkek, çocuk ayrımı yapmaksızın büyük bir katliam yaşattılar.
Hocalı Katliamına giden süreç, 1980'li yılların ortasında SSCB'nin dağılmaya başlamasıyla başladı.
Ermenistan, Azerbaycan'ın toprağı olan Karabağ'da hak iddia ederek çalışmalarını yürüttü lakin kimsenin umrunda olmayan durum o bölgenin hem uluslararası örgütler tarafından hem de hukuksal olarak Azerbaycan'a ait olmasıydı.
Hak iddialarının boyutu gün geçtikçe arttı ve Ermeniler 1988 senesinde Azerbaycan'dan ayrılıp Ermenisatan'a bağlandıklarını resmen ilan etti. Bunun karşısında Azerbaycan ise Karabağ Bölgesi'ndeki özerkliği kaldırarak bölgeyi kendisine bağladı.
Bu yaşananların ardından Karabağ özerk yönetimi bağımsızlık referandumu yapmak için harekete geçti ve "Dağlık Karabah Cumhuriyeti'ni" ilan etti. Bu gelişmeden sonra Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki gerilim arttı. Ermeni kuvvetleri Ruslardan destek alarak Dağlık Karabağ'ı işgal etti.
Tarihe kanlı bir şekilde yazılacak olay ise bu gelişmeden sonra başladı.
Hocalı, konumundan dolayı Dağlık Karabağ'ın en önemli noktalarından biriydi. Hocalı kasabasında 7 bin kişi yaşıyordu. Lakin çatışmalardan ötürü bu nüfus 3 bine kadar düşmüştü.
Ermeni kuvvetleri ilk olarak Hocalı'ya çıkan tüm yolları ele geçirdi. 1991 yılının son günlerinde ise harekete geçti. Yolu Hocalı'ya çıkan güzergahları ve civar köyleri ele geçirdiler. Öyle bir hakimiyet kurmaya çalıştılar ki şehre yemek yardımı yalnızca helikopterle havadan atılarak yapılabiliyordu.
Ve Ermeni kuvvetlerinin yüzlerce masumu katlettikleri o gün gelmişti. 1992 yılının 25 Şubat akşamında Ermeni kuvvetleri saldırılarına başladı. Bazı iddialar doğrultusunda Ermeni kuvvetleri saldırmak için Rus ordusunun o zaman Hankendi’de bulunan güçlerinden yardım aldılar. Ermeni kuvvetleri, gece başlattıkları saldırıyı ertesi günün sabahına kadar Rusların teknik imkanlarını kullanıp, kenti top ve tank ateşine tutarak sürdürdüler. Bir gece boyu süren bu katliam, 613 kişinin ölümüne sebep oldu. Öyle ki bazı kaynaklarda ölen kişilerin ağır işkencelere uğradığı yer alıyor.
Ermeni askerlerin o gece sabaha kadar yaptıkları zulüm sabahın ilk ışıklarıyla kendini göstermeye başlamıştı. Koca bir kasaba kan gölüne dönmüştü. Bu görüntüler insanlık tarihine kanlı bir leke olarak yazıldı. Çocukların, yaşlıların, kadınların, erkeklerin, yüzlerce sivilin öldürüldüğü o gece insanlık tarihine koca bir leke sürdü.
Resmi kayıtlara göre öldürülen sivillerin 63’ü çocuk, 106’sı kadın, 70’i yaşlıydı. Ermeni askerlerinin zulmünden 487 kişi ise ağır yaralı olarak kurtuldu. Kasabada yaşayan 1275 kişi Ermeni askerlerinin elinde esir oldu. Esir alınanlar arasından 68 kadın ve 26 çocuğa bir daha hiç ulaşılamadı. Katliamın sonucunda tam 8 aile tamamen yok edildi. Bu yaşananlara katliam demek bile yetmedi.
Hocalı Kasabası’ndan bugüne katliamın görselleri, yüzlerce insanın işkencesi ve canı yananların anlattıkları kaldı.
Bize kalan ise orada can veren yüzlerce masumu anmak oldu…
