Yıllar evvel, kimi TV programlarında insanlar fikirlerini söylüyor, tartışıyor, kendilerini ifade etmeye çalışıyorlardı. Programın bir tanesinde, katılımcılardan biri, “Millet plan istemiyor, pilav istiyor pilav!!!” diye haykırmıştı. Öyle hiddetli şekilde plan ve pilav demişti ki, bu iki kelimenin ahengi o konuğun gür sesiyle, hoş bir nidaya dönüşmüştü. Sonrasında ise diğer kelimeler ve sesler gibi de stratosfere doğru yol almıştı.
Geçen gün Atatürk Bulvarı’ndan, Olgunlar Caddesi istikametinde yürürken, gözüm bir pilavcıya takıldı, küçük, minik, tatlı bir pilavcıydı ve fakat fiyatlar pek minnoş ve tatlı değildi. Acaba fiyatlar bu pilavcıya mı özgü, yoksa pilav sektöründe işin rengi mi değişti diye malum uygulamalardan pilavcılara göz gezdireyim dedim. Amanın! O da ne öyle, her bütçeye uygun pilav mevcut, şok oldum. Çiğ köfteden sonra pilav kulvarında da son sürat gidiyor olduğumuzu anladım.
Misal, sporcu pilavı 217,00 TL. Sporcu pilavı deyip geçmeyin ama, içerisinde yok yok, dolu dolu, gümbür gümbür bir pilav. Yok ben sporcu değilim, ben pilavımı standart nohutlu olanından alayım derseniz de 112,90 TL’ye afiyet olsun. Yahut kendinizi şımartmak istediniz, dediniz ki bugün de kavurmalı olsun pilavım, işte o zaman kesenin ağzını biraz açmanız lazım, pilav üstü kavurma 282,90 TL.
Pilav sektöründeki bu hareketlilik, plansızlığın neticelerinin ne gibi yaratıcılıklara neden olduğunun açık bir göstergesi değil de nedir?
Dünyada beslenme ile doyma arasındaki farkın ekonomik değişkenler nedeniyle ayrıştığı coğrafyalarda, doyma odaklı alternatif gıdalar ortaya çıkmıştır. Piyasayı belirleyen temel öğe, arz ve talep dengesidir.
Düşündüm ki bu kadar çeşit pilav boşuna değil, demek ki her pilavın bir alıcısı var.
Bu arz talep dengesini kafamda bir yere oturtmaya çalışırken, öğrencilik yıllarımda okumaya çabaladığım, Keynes’in 1930’da yazdığı “Para Üzerine Bir İnceleme” adlı kitabı aklıma geldi. Acaba dedim, biraz Keynes okusam, pilav ve plan dengesini çözebilir miyim?
Arz ve talep bir denge, pilav ve plan da bir denge. İktisat dünyasına yeni bir yaklaşım mı getiriyorum acaba? Pilav sınırlı, para sınırlı, ihtiyaçlarsa sınırsız. Bir formül vardı, hatırlayacak gibiyim… Sınırlı kaynakları, sonsuz ihtiyaçlarla mıydı? İşte yine olmadı.
Bence biz ülke olarak bu kaynaklar ve ihtiyaçlar meselesini bir zemine oturtamıyoruz. Keynes yazmış kime ne, neyse ki ekonomi emin ellerde, pilava devam.
Planlı günlere, sağlıcakla kalın.
