Görsel Meselelerin konusu ağırlı olarak haber üzerine olsa da görsel anlatımın öneminin daha da önemli olduğu bir zaman dilimi içinde yaşıyoruz ne mutlu ki. Bizlerin günlük hayatımızda sanat ile çok yakın ilişkimiz olmayabilir ya da farkında olmayabiliriz. Yaşamın her alanında içine sanat katılmamış zevksiz, sıkıcı, boğucu, sıradan şeylerle kuşatılmış durumdayız. Şehirlerin planlanmasından tutun, meydanlar, binalar, evlerimizde kullandığımız elektronik eşyalar, kalemler… Hepimiz için büyük bir eksiklik olarak görüyorum bu durumu. Ama yine de hiçbir şey için hiçbir zaman geç değil.
Sanat kavramı ilk kez insanoğlunun kendisini ifade etmek için mağara duvarlarına yaptığı resimler ile Yüksek Paleolitik Çağ’da ortaya çıkmış. Bin yıllar, yüzyıllar içeresinde de görsel insanoğlunun algıladığı çevresini ve çevresinde yaşanan olayları aktarımı çok uzun resim ile olmuş. Sanatın giderek yaygınlaşması, farklı toplumlarda ve alanlarda görülmesi, yönetim şekilleri, bilimin ilerlemesi gibi etkenler sanat akımlarının oluşmasını, farklılaşmasını, sağlamış. Her ortaya çıkan yeni akım, sanatla uğraşan insanların algıladıkları dünyayı insanlara, ayrıştıkları, farklı düştükleri sanat akımından ya da kendilerini yepyeni ve daha farklı bir yolla anlatma ihtiyacından doğmuş.
Nedir bu sanat akımları derseniz işte size kronolojik şöyle sıralayabilirim.
Taş Devri Sanatı, Mezopotamya, Mısır Kültürü, Helen, Roma, Hint, Çin, Japon, Bizans Endülüs, Gotik, Kelt, Erken Rönesans, Venedik-Kuzey Rönesansı, Yüksek Rönesans, Barok, Neo Klasisizm, Rokoko, Gerçeklik (1775-1900) (Photojournalism’in temellerini oluşturan anlayıştır. Gerçek önyargısız ve abartısız olarak tasvir edilmiş.), Romantizm, İzlenimcilik, Noktacılık, Dışa Vurumculuk, Kübizm, Gelecekçilik, Soyut Sanat, Gerçek Üstücülük (Dadaizm), Neo Plastisizm, Bauhaus, Art Deco, Soyut Dışavurumculuk, Lekecilik, Sembolizm, Pop Art, Minimalizm, Kavramsal Sanat, Foto Gerçeklik, Sokak Sanatı, Feminist Sanat, Ard Modernizm, Temsil Sanatı ve Yeni Dışavurumculuk.
Fotoğraf akımlarını ise Piktoryalizm, Natüralizm, Doğrudan Fotoğrafçılık, Photojournalizm, Toplumsal Gerçeklik, Sürrealizm, Dadaizm, Bauhaus, Yeni Görüş, Yeni Nesnellik, Fütürizm, Postmodernizm, Minimalizm, Kavramsal Sanat, Pop Art… diye sıralayabiliriz. Bu akımlar bizlere fotoğrafın sanatsal ve teknik yönden uygulama yöntemleri hakkında farklı açılar sunuyor. Haber fotoğrafçıları da zaman zaman, çektikleri konuya ve içinde bulunduğu şartlara göre fotoğraflarının etki gücünü arttırmak amacıyla faydalandıkları bu akımların etkilerini görebiliriz.
Haber fotoğrafı dediğimiz şey sadece o an dediğimiz fotoğraflardan oluşmaz. 5N1K sorusunu içinde barındıracak fotoğraf hikayelerinden ya da tek fotoğraftan da oluşur. Özellikle hikaye İngilizcesini “story” diye adlandırdığımız bu fotoğraflar hikayesi oluşturan en zayıf fotoğraf kadar güçlü. O nedenle bu seri fotoğrafların çekimi sırasında da farklı akımlardan yararlanılarak fotoğrafın etki gücünü attırma hedeflenir. Bana göre özellikle minimalizm yani haber fotoğrafında ya da fotoğrafta anlatılmak istenileni en yalın hali ile izleyenlere, okuyuculara aktarmak için en vazgeçilmez akımlardan birisidir. Altını bir kez daha çizerek belirtmek istiyorum, bana göre öyle.
“ ‘Geleceğin cahilleri’ deniyor, ‘alfabeyi sökemeyenler değil, fotoğraf çekemeyenler olacak’. Ama kendi fotoğraflarını okuyamayan fotoğrafçıyı da cahil saymak gerekmez mi?”
Alman filozof Walter Benjamin’in bu sözü çok hoşuma gider. Kulaktaki küpe gibidir benim için. Konfor alanımdan çıkmamı ve daha çok araştırmamı, öğrenmemi teşvik eder bir foto muhabiri olarak beni.
Bundan sonraki yazılarımda yeri gelecek minimalizmin sadeliğinden yeri gelecek natüralizmin olduğu gibi sunma ilkesinden, yeri gelecek postmodernizmin geleneksel anlatım metotlarını zorlayan özelliğinden yararlanılarak çekilen fotoğrafları birlikte inceleyeceğiz. Birlikte öğrenmeye devam edeceğiz. Bugünkü yazı biraz gelecek haftalarda hangi konuların üzerine gideceğimize dair bir yol haritası gibi oldu.
İnsanlığın görsellikle olan imtihanı devam ettikçe, sosyal medya geliştikçe, bilim ve teknoloji geliştikçe, insanların kendilerini ifade etme metotları değiştikçe, sanattan uzaklaştıkça ya da sanata olan ilgi her alanda arttıkça, yepyeni şeyler, yepyeni akımlar da ortaya çıkmaya devam edecek. Naçizane yapmaya çalıştığım şey de geleceğe ışık tutabilmek, “fotoğraf cahili olmamak” adına benim merak ettiklerimi, öğrendiklerimi de sizlerle paylaşmak.
Her şey paylaştıkça daha güzel.
