Bu yıla “Nasıl Bir 2024” başlığı ile ilgili bir yazı ile girmiştim. Ülke ve fotoğraf ile ilgili gelişmelerden bahsetmiştim. Ama kendim ile de size bir bilgi vermek isterim. Yaklaşık bir aydır sürekli gribal bir enfeksiyon geçiriyorum. Geçen hafta cumartesi günü sizinle son 10 günü çok ağır geçen bu hastalık nedeniyle buluşamadık. Bu salgından etkilenmemek için lütfen dikkatli olun.
Gelelim bu haftanın ilk yazısına. Dönem dönem Türk basının kullandığı görsellere imza atıp atmadığını kontrol ediyor, durumu sizlerle de paylaşıyorum. Bu hafta 15 Ocak 2024 Pazartesi günü 10 internet sitesinde 10 haberde kullanılan fotoğraflarda imza kullanılıp kullanılmadığını kontrol ettim. Kullanıldıysa nasıl kullanıldığını, eğer fotoğraf ajanslardan alındıysa sadece kurum imzasını mı atmışlar, imza atmışlar mı, görsel sahibinin imzası atılmış mı, görselin kaynağı belirtilmiş mi, sosyal medyadan mı kullanılmış gibi başlıklarda sorgulama yaptım.
Durum her zaman olduğu gibi pek de parlak değil. Tam anlamıyla, okuyucuyu doğru bilgilendirecek bir yaklaşım söz konusu değil. Fotoğraflar eğer bir parti genel merkezi ya da kurumlarca ücretsiz olarak servis edilmiş ve kullanılmışsa bu fotoğraflarda fotoğrafı çeken kişinin imzası kullanılmalı. Şu noktaya değinmeden geçmem de doğru olmaz çünkü genellikle siyasi partiler ya da resmî kurumlar tarafından yapılan bu paylaşımlarda fotoğrafçının imzası olmadan paylaşılıyor. Bu da bir eksiklik. Gazeteler, internet siteleri de bu görsellerin kaynağını sorgulama ve okuyucularına bu kaynağı açıklama konusunda oldukça geri bir noktadalar.
10 haber sitesinde verilen yaklaşık 100 haber taradım. Yaklaşık 100 haberde 250 fotoğraf kullanıldığını tespit ettim. Kullanılan 23 fotoğrafta sadece fotoğrafı servis eden ajansın imzası vardı. Çeken foto muhabirinin, fotoğrafçının ya da görsel sahibinin imzası yoktu. Sadece 3 fotoğrafta kullanılan imza doğru bir şekilde kullanılmıştı. Hem ajansın hem de foto muhabirinin imzası aynı anda kullanılmıştı. 10 haberde kullanılan 222 fotoğrafta hiçbir imza kullanılmamış ve kaynak belirtilmemiş. Kullanılan 3 fotoğrafta sosyal medyadan alındığına ilişkin bir ifade bulunmaktaydı.
Diken, Cumhuriyet, Gazete Duvar, Sabah, Birgün, Evrensel, Milliyet, Hürriyet, T24 ve Artı Gerçek internet sitelerinde topladığım bu verilerin grafik halinde aşağıdaki gibi gerçekleşti.
Umarım basın kuruluşlarımız okuyucuyu bilgilendirmek, fotoğraf çeken kişilerin emeğinin hakkını teslim edebilmek, okuyucuya daha doğru ve aydınlatıcı bilgi verebilmek adına, imza kullanımı ve kaynak belirtme alışkanlığını bir an evvel edinirler. Şunu da aklıma gelmişken söyleyeyim. İmza kullanmak, o görselleri çeken kişiyi de geliştirir. Kullanılan görseller iyiyse fotoğrafı çeken kişinin övülmesine, takdir görmesine, kötüyse de eleştirilmesine ve o kişinin kendisini geliştirmesine olanak sağlar.
