17 Ekim 2018 yılında kaybettiğimiz Ara Güler ustanın ölümün yıldönümü haftasında onu anarak başlamak istiyorum bu Cumartesi günü yazıma.
Bir diğer usta Robert Capa, “Fotoğrafınız yeterince iyi değilse, olaya yeterince yakın değilsinizdir.” demiş. Yani ne demek bu söz derseniz eğer, açıklaması Salgado’nun yaşamında açık ve net bulabilirsiniz.
Brezilya denince aklınıza ilk gelen futbolcuları ve renkli karnavalları olur eminim ki. Haksız da değilsiniz. Ekonomik sıkışmışlık içerisinde halkın belki de kendisine çıkış aradığı bir sektör futbol. İnsanlar için hayatlarını kurtarma fırsatı bir bakıma. Her doğan çocuğa bir çeyrek altın yerine sanırım futbol topu takıyorlar Brezilya’da. Dünyaca ünlü Brezilyalı futbol yeteneklerini gördükçe böyle düşünmeden edemiyorum.
Dünya futbolcuları ile tanıyabilir Brezilya’yı fakat fotoğraf dünyası da onu ayağına top değdi mi değmedi mi hiç bilmiyorum fakat biz çektiği fotoğraflarla tanıyoruz.
Salgado, 1944 yılında doğmuş. Kalabalık bir ailede dünyaya gelmiş. Sekiz çocuktan altıncı ve tek erkek çocukmuş. Baba zoruyla hukuk eğitimi almaya başlamış daha sonra okulu bırakıp ekonomi eğitimi almış. 1964 askeri darbesinin ardından Brezilya’yı terk edip eşiyle Paris’e yerleşmiş. Bu sırada Sorbonne Üniversitesi’nde ekonomi doktorası yapmış.1973 yılına kadar ekonomist olarak çalışmaya başlamış.
Salgado’nun hayatı Afrika’da bir iş seyahatinde iken değişmiş. Afrika seyahati için eşinin fotoğraf makinesini de yanında götürmüş. Gittiği bölgedeki kuraklığı fotoğraflamış. O andan itibaren tüm ilgisi fotoğrafa kaymış. Seyahatten döndüğünde Afrika’da çektiği fotoğraflar için işinden daha fazla vakit ayırmış. İşini bırakarak serbest fotoğrafçı olmuş. Hayatını fotoğrafa hasretmiş
Uluslararası yardım kurumları için çalışmaya başlayarak daha fazla Afrika’ya seyahat etmiş. 1974 yılında Sygma ajansında, 1975 yılında da Gamma ajansında çalışma başlamış. 1979 yılında da Magnum ajansına katılmış.
Salgado 1981 yılında ABD’nin 40. Başkanı Ronald Regan’ın fotoğraflarını çekmek için görevlendirildiği dönemde Regan’a düzenlenen suikast girişimini fotoğraflayarak ismini dünyaya duyurmuş.
Karanlık oda tecrübesi olanlar bilirler. Agrandizör ile fotoğraf kağıdı üzerine pozlama süresini kısaltabilirsiniz ya da hızlandırabilirsiniz. Işığı kağıt üzerindeki gümüş taneleri ile kaynaşmasını isterseniz eğer ışığı kısar süreyi uzatırsınız. Yemeğinizi kısık ateşte pişirmek gibi böylelikle tatlar birbirine iyice karışır. Sonuç muhteşem bir şey ortaya çıkar.
Salgado’ da ele aldığı konuları yavaş yavaş çalışmış, Bir konu üzerindeki çekimleri yıllar almış. Çekeceği insanlarla çok vakit geçirerek onların kendilerini doğal hallerini kendilerine sunmasını beklemiş. Ortaya çıkan fotoğraflar ne derece başarılı olduğunu da bizlere gösteriyor.
Salgado, “belgesel fotoğraf, hayatımızı değiştirmeye ve sorgulamaya yönelik bir işlev görmelidir.” der. O da bizlerin dünyası daha iyi anlamamıza yardımcı olan fotoğrafları için kilometrelerce yol yapmış, aylarca, yıllarca fotoğraflarını çektiği insanlar gibi yaşamış.
Fotoğrafladıkları insanların bu şekilde saygısını ve güvenini kazanmış. Böylelikle de bir fotoğrafçı için en önemli şeyi elde etmiş. Kendisini o halkın yaşamına uydurarak kültürel bir kamuflaj giymiş. İnsanlar onu kendilerinden gibi gördükleri için de daha doğal davranmışlar. Salgado’nun en büyük başarısı o kültürel kabullenilme kamuflajını kazanmış olmasıdır. Bu kamuflaj ile Salgado’nun fotoğraf aşkı da birleşince insanı soluksuz bırakan fotoğraflar çıkmış ortaya.
Dünya kazan Salgado kepçe dolaşmış dünyanın dört bir yanını. Fotoğrafladığı göçmenler, mülteciler, işçilerin hayatları, çocuklar, Amazon gibi konular için yaklaşık 42 ülke dolaşmış. Göçmenler için 26 ülke, Workers için 26 ülkeye gitmiş ve altı yıl geçirmiş, Sınır tanımayan doktorlar ile gittiği Sahel’de altı yıl kalmış.
Rwanda’ da bir soykırıma tanıklık eden Salgado, bu ağır yükü kaldırmakta zorlanmış, evine dönerek inzivaya çekilmiş.
“Gezegene olan aşk mektubum” adını verdiği kırılan umudunu tekrar diriltmek, hayvanların yaşamının ve doğanın görülmemiş noktalarını keşif gezisine çıktı. Bugün 79 yaşında olan Salgado, halen Amazon ormanlarını korumak için fotoğraf çekmeye devam ediyor.
