Herkesin bildiği gibi, Türkiye Cumhuriyeti 29 Ekim 1923 tarihinde kuruldu. Türkiye dünya ortalamasına göre görece genç bir ülke sayılmasına rağmen tarihi askeri darbelerle, darbe girişimleriyle doludur. Bugün de 27 Mayıs Cumartesi günü. Bildiğiniz gibi tam 63 yıl önce bir darbe gerçekleştirildi. Bu darbe 1923’te kurulan Türkiye’nin ilk darbe tecrübesiydi. Bugünkü köşemde 63 yıl önce gerçekleştirilen 27 Mayıs darbesinden bahsedeceğim.

27 Mayıs Darbesi, 27 Mayıs 1960 tarihinde yapılan ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinde gerçekleşmiş ilk askerî darbe. Ayrıca 27 Mayıs Askerî Müdahalesi ya da 27 Mayıs İhtilali olarak da anılır. Darbe emir komuta zinciri içinde yapılmamıştır, 37 düşük rütbeli subayın planları ile Tümgeneral Cemal Madanoğlu'nun komutanlığında icra edilmiştir. Kritik mevziler bu subayların ellerindeki asker ve silahlarla önce ordudaki komuta kademesinin etkisiz hâle getirilmesi ile ele geçirilmiştir. Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes ve bazı hükûmet üyeleri tutuklanmıştır. 235 general ve 3500 civarında subay (daha çok albay, yarbay, binbaşı) emekliye sevk edilmiş, üniversitede bulunan 147 öğretim görevlisi görevden alınmış ve bazı üniversiteler kapatılmıştır. Bununla beraber 520 savcı ve yargıç görevden alınmıştır.

Darbenin, Türkiye'nin ilk hatıra parasına da işlenen sembolü. Sembol meşale, terazi, bayrak, süngü, kartal ve çıpadan oluşan kompozisyonun üzerine ışık hüzmeleri saçan ay yıldız, altında 27 Mayıs 1960 tarihi ile defne ve meşe yapraklarından teşkil çelenk, çevresinde ise "Hakimiyet milletindir." cümlesinden oluşmaktadır.

Sebep: DP'nin siyasi faaliyet ve kararları, DP'nin son yıllarda izlediği baskıcı siyaset, DP-Ordu ilişkisi, Tahkikat Komisyonu kurulması, Gizli komiteler ve Dokuz Subay Olayı, 28-29 Nisan Olayları, Ekonomik sorunlar

Hedef: Demokrat Partiyi devirmek, Siyasi atmosferi düzeltmek, Baskıları azaltmak

Yöntem: Askerî darbe

Sonuç: Adnan Menderes (Başbakan), Fatin Rüştü Zorlu (Dışişleri Bakanı) ve Hasan Polatkan (Maliye Bakanı) idam edildi. Çok sayıda DP'li hapis cezasına çarptırıldı ve haklarında siyasi yasak getirildi. 1961 Türkiye Anayasası çıkarıldı. Darbenin gerçekleştirildiği gün 27 Mayıs Hürriyet ve Anayasa Bayramı ilan edildi.

27 Mayıs Askeri Darbesinden ve sonrasında yaşananları kısaca özetlemeye çalıştım. Köşemi temennilerle bitirmek istiyorum. Darbesiz Türkiye görmek umuduyla…