İki veya daha fazla bireyin karar verdiği, birbirinin kararlarından etkilendiği durumlarda hangi stratejilerin tercih edileceği sorusu, ekonomiden siyasete pek çok alanda karşımıza çıkar. Amerikalı matematikçi John Nash’in geliştirdiği "Nash dengesi" kavramı, bu tür stratejik ortamlarda tarafların birbirinin kararlarını hesaba katarak en iyi yanıtı verdiği durumu tanımlar. 1994 Nobel Ekonomi Ödülü’ne layık görülen bu teori, rekabet ve iş birliği dinamiklerini çözümlemede kritik bir rol oynar.
Nash Dengesi Nasıl Bulunur?
Nash Dengesi, genellikle en iyi cevap yöntemiyle bulunur. Oyuncuların stratejileri belirlenir ve her oyuncunun en iyi hamlesi analiz edilir. Eğer tüm oyuncuların seçtiği stratejiler birbirini destekliyorsa ve kimse stratejisini değiştirerek daha iyi bir sonuç elde edemiyorsa, Nash Dengesi sağlanmış olur.
Nash Dengesi Örneği
Bir klasik örnek olarak Tutuklu İkilemi verilebilir. İki suçlu, ayrı hücrelerde tutulur ve birbirleriyle iletişim kuramaz. Savcı, her birine şu teklifi sunar:
- Eğer ikisi de susarsa, hafif bir ceza alırlar.
- Eğer biri itiraf eder ve diğeri susarsa, itiraf eden serbest kalır, diğeri ağır ceza alır.
- Eğer ikisi de itiraf ederse, ikisi de orta seviyede bir ceza alır.
Bu durumda, her iki oyuncu için en mantıklı strateji itiraf etmek olur. Çünkü karşı tarafın ne yapacağını bilmedikleri için en kötü senaryodan kaçınmak isterler. Bu noktada oluşan denge, Nash Dengesi olarak adlandırılır.
Nash Dengesi, ekonomi, politika, biyoloji ve birçok farklı alanda stratejik karar alma süreçlerinde kullanılan kritik bir kavramdır. Günlük hayatta da rekabetçi ortamlarda sıkça karşımıza çıkar.