Kızılay’da tesbih ve gümüş işiyle uğraşan Yusuf Sadi Çavuş ile esnafın durumunu ve gümüş işçiliğini konuştuk. Yusuf Sadi Çavuş 34 yıldır esnaflık yapıyor. Son yıllarda Kızılay esnafının zor durumda olduğunu anlatan Çavuş, ‘’Piyasa çok durgun, her şey bir anda dibe doğru gitti’’ dedi. Çoğu esnafın dükkanlarını kapattığını ve Kızılay’da yaşanan olaylardan dolayı rahatsız olduğuna değinen Çavuş durumların düzelmesini istediklerini belirtti. 34 yıldır esnaf olduğunu belirten Yusuf Sadi Çavuş, ‘’1983 yılından beri imalat yapıyorum. Ama ilk başladığımızdan bu yana çok evrildik. İlk başta kolye bilezik ile başladık. Fantezi ürünleri yaptım. Daha sonra mücevher ve pırlantaya geçtik. En sonda gümüş ve tespih yapmaya başladık. Aslında piyasaya göre şekillendik. Piyasa bizi nereye doğru götürüyorsa biz de oraya doğru yönlendik. Turizm varken yaklaşık 10 sene mücevher işiyle uğraştım. Sonra turizm azalınca, Avrupa’nın ekonomisi azalınca oradan buraya geldik. Tespih ilgimi çekti ve tespih yapmaya başladım. İmalatını yapıyorum ve satıyorum aynı zamanda da’’ dedi. ÇOĞU GÜN SİFTAHSIZ KAPATIYORUZ Gümüş işçiliği yaptığını ve son dönemde işlerin azaldığını söyleyen Çavuş, ‘’Gümüşün piyasası belli yerlerde var. Ankara biliyorsunuz memur kenti. Memurlar Kızılay’dan çıkıp daha çok Eskişehir yoluna doğru gitti. Öğrenciler daha çok karanfil sokakta alışveriş yapıyor oradaki pasajlardan alıyor. 5 - 6 sene önce iyiydi. Erkek yüzüğü ve tespih satışları fena değil. Hem alıp satıyorum hem de kendim yapıp satıyorum. Gümüşler eğer toplu yapılıyorsa işlenmesi genelde İstanbul’da yapılıyor. Belli evrelerden geçip toptancılar aracılığıyla bize ulaşıyor. Bizim yaptıklarımız burada özel siparişler kol düğmesi, erkek yüzüğü, taşa göre yüzüktür. Doğal taşların kenarlarına çerçeve yapıyoruz kendimi imalatımız bu şekilde oluyor. Piyasa çok durgun her şey azaldı. Tamir bile azaldı dibe doğru çekiliyoruz. Her şey bir anda dibe doğru gitti. Çoğu gün siftahsız kapatıyoruz. 3 ayrı bombanın patlamasından beri durum böyle’’ dedi. DETAYLARA RİAYET ETMELİSİNİZ Gümüş işinin ince işçilik olduğuna değinen Çavuş, ‘’Gümüş işçiliği ince işçiliktir. Her işin nasıl detayları varsa gümüş işçiliğinin detayları var. Detaylara riayet etmelisiniz ki estetik bir ürün ortaya çıksın. En önemlisi işinizi severek yapmalısınız. Onunla zaman geçirebilmelisiniz yoksa zaten iş bitmez. Sevemeyen bu işi yapamaz. İlk önce yaptığınız işi kendiniz beğeneceksiniz ben olsam buna para verir miyim diye düşüneceksiniz. Önemli olan müşterinin aldıktan sonra içine sinerek kullanabilmeli’’ yorumunu yaptı. HER ŞEY ROBOTİKLEŞİYOR Bir ürünü tasarladıktan sonra önce kendisinin kullandığını söyleyen Çavuş, ‘’Böyle düşünmeyenler de var tabi ki. Bazı şeyleri ben kendim kullanırım. Tesbih yaptığım zaman önce kendim kullanırım. Kullanımı rahat mı hepsini kontrol ederim. Şimdi şöyle bir şey dünya değişiyor Türkiye de buna adapte oluyor. Her şey artık robotikleşiyor. Bu yüzden bizim de ilerleyen dönemlerde eriyeceğimizi düşünüyorum. Ben 47 yıldır esnaflık yapıyorum. Gümüş işçiliği ve el işinin toplu halde yapılacağını düşünmüyorum. Küçük esnaflar kalır ama onlarda yaşam mücadelesi verirler. Her şey toplu üretilecek ilerleyen zamanlarda. Çin dediğimiz ülke artık her şeyin en ucuz şekilde üretimini sağlıyor. Oradan buraya 1 dolarlık bir ürünü bile kargolayıp yolluyorlar. Şimdi bunun karşısında esnafın durmasının imkanı yok. Onların maliyetleriyle bizim maliyetlerimiz bir değil. Vergi, kira derken yetişemiyoruz. Müşteriler her şeyi çok uyguna almaya çalışıyor. İstediğimiz fiyata satamayınca kar marjları düşüyor. Ben altın ve gümüş işinin fiyatlarının yükselmesiyle düşmesini bekliyorum. Halk artık altını yatırım amacıyla alıyor. Gümüşte bile müşteri alıyor ürünü sonra geri getiriyor kaça satarım diye soruyor. Bu ticari bir mal değil ki. Emek verilmiş, üzerinde ince işçilik yapılmış ve zevk amaçlı satılan bir ürün. Elbise, ayakkabı aldığınızda geri satma şansınız yok. İsmi altın ve gümüşle başlayınca yatırım olarak düşünüyorlar. Almayınca müşteri siz bizi kandırıyor musunuz diyor. Şu anda gümüşün gramı 1,5 -2 lira arasında. İşçilikli gümüşün gramı 5 liradan başlıyor. Çünkü bunun için zaman harcıyorsunuz. İsteğe özel ürünler var. Bunu tek başına yaptığınız zaman yarım gününüzü harcıyorsunuz ve dükkanın yarım günlük masrafını çıkarmak zorundasınız. Örneğin bir kol düğmesi için yarım gün harcanıyor ve 100 liradan satmak gerekiyor’’ diye konuştu. MAAŞLAR AYNI FİYATLAR YÜKSEK Alım gücünün düşmesiyle birlikte takı piyasasının da kötü etkilendiğine değinen Çavuş, ‘’Ama seri işlerde böyle bir durum yok. Böyle bir karmanın içinde gidiyoruz ve eviriliyoruz. Alan bizim için daralıyor. Ya sermaye ile birlikte çalışacaksınız. Bizim büyüme şansımız yok. Türkiye de altın piyasası küçüldü. Avrupa’da ihracat azaldı. Geçen sene Rusya ile yaşanan sıkıntı piyasayı küçülttü. Biz de bu durumdan payımıza düşeni alıyor. Bunun haricinde yaşanan terör olayları Kızılay esnafını kötü etkiledi. İnsanlar Kızılay’a çok acil bir işleri olmadığı sürece alışveriş yapmak için inmiyorlar. Sokaklara baktığınızda dolu gibi görünüyor ama alışveriş yapan kimse yok maalesef ki. İnsanlar korkuyor. Alışverişte bu çok fazla fark edilmiyor. Alışverişle nasıl bir bağlantı var anlamıyoruz. Dolar yükseliyor, altın yükseliyor. Son 10 yıl içinde altın yüzde 100’e yakın prim yaptı. Maaşlar aynı kalıyor ama bunlar yükseliyor. Böyle olunca alım gücü düşüyor’’ dedi. (Rozita Merve HAMİDİ)
Muhabir: TE Bilisim