Bazı kelimeler vardır ki, sadece anlam taşımaz; bir kültürün ruhunu, bir milletin duygusal derinliğini yansıtır. “Saudade” işte tam da böyle bir kelime. Son yıllarda sosyal medyada ve edebi metinlerde sıkça karşımıza çıkan bu terim, Türkçede tam karşılığı olmayan ama hissi herkes tarafından anlaşılabilen bir duyguyu tanımlar. Peki, “saudade” ne demek ve hangi dile aittir?
SAUDADE NE DEMEK?
“Saudade” kelimesi Portekizce ve Galiçyaca kökenlidir. Özellikle Portekiz ve Brezilya’da günlük yaşamda, müzikte ve edebiyatta sıkça kullanılır. “Saudade”, geri dönmesi mümkün olmayan bir kişiye, ana, yere ya da zamana duyulan derin özlem anlamına gelir. Bu özlem, sadece hasret değil; aynı zamanda hüzün, nostalji ve kabullenilmiş bir ayrılığı da içinde barındırır.
Kelime, 15. yüzyılda Portekizli denizcilerin keşifler için uzaklara gitmesiyle ortaya çıkmıştır. Ailelerinden uzun süre ayrı kalan denizciler ve geride kalanlar, bu duyguyu “saudade” ile ifade etmişlerdir.
Portekiz’in geleneksel müzik türü olan fado, “saudade” duygusunun en güçlü yansımasıdır. Aynı şekilde Brezilya müziğinde bossa nova ve samba gibi türlerde de bu duygu sıkça işlenir.
Portekizce konuşan toplumlarda “saudade”, bir dostu anarken, geçmişi yad ederken ya da kaybedilen bir aşkı düşünürken sıkça dile getirilir. Bu kelime, duygusal bir çöküntüyle karışık tatlı bir hatıra hissini taşır.
