İtalya, ulusal mutfağını UNESCO’nun “somut olmayan kültürel miras” listesine kabul ettirerek dünya çapında bir ilke imza attı. Karar, İtalya Başbakan Giorgia Meloni tarafından da duyuruldu. Meloni, İtalyan mutfağının sadece yemeklerden ibaret olmadığını, “kültür, gelenek ve kimlik” taşıyan bir değer olduğunu söyledi.
Tanıma, Tarım Bakanlığı’nın üç yıldır sürdürdüğü kapsamlı çalışmanın ardından geldi. Başvuru dosyasında, İtalyan mutfağının yalnızca sofraya gelen tabaklardan değil; tarladaki üretimden hasada, mutfaktaki hazırlıktan aile içi ritüellere kadar uzanan bir yaşam biçimi olduğuna dikkat çekildi.
İtalya bir süredir özellikle hazır soslar, taklit zeytinyağları ve “İtalyan” adıyla satılıp başka ülkelerde üretilen ürünlere karşı mücadele veriyordu. Tarım Bakanı Francesco Lollobrigida, UNESCO kararının bu mücadelede yeni bir koruma kalkanı oluşturacağını belirterek, “Hem üreticinin hem de kültürümüzün hakkını savunmak için güçlü bir adım attık” dedi.
Uzmanlar, tescilin gastronomi turizmini daha da canlandıracağını ve ülkeye ek ekonomik katkı sağlayacağını öngörüyor. İtalya hâlihazırda Avrupa’nın tarım-gıda alanında en yüksek katma değer üreten ülkesi konumunda. Yeni statünün ihracatı ve marka değerini yükseltmesi bekleniyor.
İtalyan mutfağı böylece UNESCO’nun küresel gastronomi listesindeki yerini aldı. Bu listede halihazırda Fransız haute cuisine, Kore’nin kimçi yapım geleneği, Japon Washoku mutfağı ve Meksika’nın ritüel yemek kültürü gibi dünya gastronomisinin önde gelen mirasları bulunuyor.
UNESCO mirasında Türkiye mutfağından da izler
Türkiye, UNESCO’nun gastronomi alanındaki tanımaları arasında doğrudan “ulusal mutfak” statüsünde yer almasa da, örgüt daha önce Türk yemek kültürünün önemli parçalarını listeye almış durumda.
Türk kahvesi kültürü 2013’te, keşkek geleneği ise 2023’te “somut olmayan kültürel miras” olarak tescillendi. Bu tanımalar, Türkiye’nin yemek kültürünün sadece damak tadından ibaret olmadığını; aile içi aktarım, dayanışma ve toplumsal ritüellerle yaşatılan bir mirasa sahip olduğunu ortaya koyuyor. UNESCO’nun yaklaşımı, mutfağı bir bütün olarak değil, onu var eden gelenekleri korumayı hedefliyor. Bu nedenle Türkiye’nin gastronomi alanındaki mevcut mirası, ileride başka kültürel öğelerin de listeye girmesinin önünü açabilecek bir temel olarak görülüyor.
