9 Temmuz 2018 tarihinden bu yana ‘Türk Tipi Başkanlık sistemi’ yahut ‘Partili Cumhurbaşkanlığı sistemi’ ile yönetiliyoruz. Neredeyse ülkenin yarısının benimsemediği diğer yarısının ise ölümüne savunduğu bu yeni sistemin işleyiş biçimini ve olumlu olumsuz tüm yönlerini zaman içerisinde gördük/görmeye devam edeceğiz.
Ben ise bugün size Türk tarihinin günümüze kadar gelmiş yönetim şekillerini kısaca hatırlatmak isterim.
Tarihe merakı olan herkes bilir ki Türkler tarih boyunca birçok devlet kurmuştur. Kurulan her bir devlet ise kendi dönemlerini etkileyecek yönetim sistemleri oluşturmuştur.
Mesela Türk tarihinde yönetim şekli olarak ilk kut anlayışı ortaya çıkmıştır. Bu anlayışa göre devlet ve devleti yöneten belli bir aile kutsal sayılmıştır. Hakanların ve devlet yönetiminde söz sahibi kişilerin dokunulmazlıkları vardır.
İslamiyet’in ilan edilmesinin ardından devlet yönetiminde şer’i hükümler uygulanmış ve saltanat anlayışı kendini göstermiştir. Devletin hanedanın ortak malı olduğu kut inancının değişik bir biçimi olarak uygulanmıştır.
Saltanat anlayışında hükümdarlık babadan oğula geçmiştir. Hükümdar her konuda tek söz sahibidir. Son dönem padişahlarının yetkinliklerinin yetersizliği ile birlikte ekber-erşed yani en büyük ve en bilgili kişilerin tahta çıkması dönemi başlamıştır.
Ancak tüm bu değişimlerden beklenen sonucun çıkmaması ve dünya devletlerinin monarşik yapıdan çoğulcu anlayışa geçmesiyle 19. yüzyılda demokratikleşme hareketleri başlamıştır.
1808 senedi ittifakla birlikte ilk defa padişah dışında bir grup siyasi güç kazandı. Sonrasında yaşanan Tanzimat dönemiyle meclis kavramı iyiden iyiye hayatımıza girmiş olsa da tepeden inme olması ve yüzeysel yaklaşımın etkisiyle istenilen etkiyi gösterememiştir.
Uzun süren bu aşamaların ülkemiz açısından en büyük etkisi ise Kurtuluş savaşı ve sonrasında yaşanan Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu ile birlikte parlamenter sistemin demokratik temele oturtulması olmuştur.
Yani 1920 yılında ilk meclisin kurulmasından bu yana ise eksileri ve artılarıyla gerçek anlamda parlamenter sistemle yönetildik.
Hatırladığımız bu bilgiler ışığında Türk Tipi Başkanlık Sistemi ülkemizde hayırlara vesile olmaya devam eder umarım..

Editör: TE Bilisim