Kafka’nın Faresi

Kafka’nın “Fare” öyküsündeki farenin şöyle bir sözü var ‘‘Gün geçtikçe küçülüyor dünya. Önceleri amma da büyüktü, korkumdan atıldım ileri, koştum…’’ Ne anlatmak istiyordu fare bu sözüyle? Yaş ilerledikçe küçülen bir dünya, hayaller, düşünceler gittikçe daralan bir çember… Ucu bucağı olmadan kurulan hayaller zamanla gerçekleştirilmesi daha mümkün düşüncelere yerini bırakıyor.

Fare iki yanda uzanan duvarları görünce önce sevinçten havaya uçuyor sonra duvarların birbirine yaklaştığını görünce bir şeylerin sonuna geldiğini anlıyor. Son odada bir kapan onu bekliyor fare de bunun farkında. Bu durumdan yakınarak, ‘‘…gide gide kısılacağım kapana’’ diye söyleniyor. Kedi ona bir seçenek sunuyor. Farenin sonunun kapana kıstırılmak olmadığını söyleyip yolunu değiştirmesini söylüyor. Fare ya kapana ya kediye kaptıracak kendini. Çaresizlik içinde de olsa bir seçim hakkı var hangi sonu seçeceğine dair…

Fare hangi yolu seçerse seçsin sonu aynı olacak o zaman seçim yapmasının önemi nedir ya da bir önemi var mı? Bana kalırsa bir önemi yok. Fare bu yola kendi iradesiyle geldi kimse onu o odaya sürüklemedi, kovalamadı. Bu son oda hayatının sonunu ifade ettiğine göre öyle ya da böyle hangi yollardan giderse gitsin buraya çıkacaktı yolu. Yolunun ölüme çıkması kaçınılmaz olsa da son anında yapması gereken seçim bir çaresizliğin ürünü. Belki de varoluşsal bir kaygıyı yansıtıyor.

Kedinin fareye yol göstermesi, onun tabiatının fare kovalamak ve fare yemek üzerine kurulu tasarısından kaynaklanıyor olabilir mi? Fare kedinin gösterdiği yolu seçecek ve kedi onu yiyecektir. Kedinin doğasına oldukça uygun bir son oluyor. Bu hikâyede fare neden kedinin gösterdiği yolu seçiyor? Kapana doğru ilerlese de ölecek kediye doğru ilerlese de hayatı son bulacak. Belki de yüzünü ona göstermeyen birinin kurduğu tuzakta can vermektense yüzünü ona gösteren doğruyu söyleyen kedinin ağzında can vermeyi tercih ediyor. Ya da kedinin karşısında aptal durumuna düşmek istemiyor.

Kapanı oraya kuran kişi fareden korkuyor korktuğu için kendini gizliyor ve oraya bir tuzak kuruyor. Kedi doğası gereği fareden korkan bir canlı değil bu sebeple ondan korkmuyor onu yiyeceğini söylüyor. Fare ise doğası gereği kediden korkan bir canlıdır. Ama korkusundan ötürü kaçmıyor, korkusunun üstüne gidiyor ve kediye kendi iradesiyle yem oluyor. Her türlü hayatının son bulacağını düşünen fare, bir korkusuyla yüzleşerek hayatına, küçülen dünyasına veda ediyor.