Özel Haber: Türkan Çatal Yıldız
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) devlet yetkililerinden çözüm bekliyorken geçtiğimiz günlerde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT’lilerin gündemlerinde olmadığını ifade etmişti. Gazetemize açıklamalarda bulunan Ankara EYT Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Başkanı Ersin Kotan ise Bakanın yaptığı açıklamadan önce yetkililerden çözüm beklediklerini fakat yapılan açıklama ile hayal kırıklığına uğradıklarını söyledi. Yaşları itibariyle EYT’lilerin iş bulmakta zorluk yaşadıklarını ve geçinemediklerini ifade eden Kotan, 2022 yılının sonuna kadar EYT sorununun çözüleceğini ümit ettiklerini belirtti.
Ankara EYT Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Başkanı Ersin Kotan, “Türkiye genelinde son süreçte yaklaşık 4 buçuk milyon civarında EYT’linin emekli olmayı beklediğini düşünüyoruz. Şunu da demek gerekir ki yasa çıktığı anda bu sayının hepsinin emekli olacağına ilişkin bir kural yok, zaten bu mümkün de değil. Şu şartlarda 25 yılı ve prim şartını tamamlayan 300 bin EYT’li sayısının olduğunu tahmin ediyoruz. Yani yasa çıktığı zaman direkt emekli olacak sayı 300 bin” dedi.
“HİÇBİR İŞE ALINMIYORUZ”
Ankara EYT Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Başkanı Ersin Kotan, işsizliğin Türkiye’nin en büyük gündemi olduğunu belirterek, “EYT’liler için de en önemli sorunlardan birisi iş bulamamak. Birçoğumuz 45 yaşın üzerindeyiz. Dolayısıyla işten çıkarıldığımızda veya işsiz kaldığımızda özel sektörde verimli olmayacağımız gibi nedenlerden dolayı işe alınmıyoruz. EYT’liler büyük bir sıkıntı içerisinde. Ekonomik sıkıntılar zaten had safhayı aşmış durumda. Emeklilik maaşı 2 bin 500’ün üzerine çıkarılsa da hala 2 bin lira emekli maaşı alan arkadaşlarımız var. Çünkü 2 bin lira emekli maaşı alan kişi maaşını zamlı alabilmek için 2023 yılını bekliyor. Emekli olan EYT’linin eline geçen emekli maaşını düşünürsek şu şartlarda kirasına bile yetmez” dedi.
“Zar zor da olsa işe bulan bir EYT’li için de çok iç açıcı bir durum yok” diyen Kotan, “Çünkü Türkiye’deki sisteme göre prim arttıkça emekli olunca bağlanan maaş da düşüyor. Bu sorunun biran önce çözülmesi gerekiyor. Şunu da söylemek gerekir ki özel sektörde asgari ücretle çalışan EYT’liler asgari ücret dahi alamıyorlar. Derneğimize konuyla ilgili birçok şikayet geliyor. Gelen şikayetlere göre asgari ücretle EYT’li işe alınsa bile maaşı tam yatsa da asgari ücretin altında maaş alıyor, maaşının bir kısmını elden geri veriyor. Hükümetin bu noktada çok büyük kayıpları var” ifadelerini kullandı.
“SAĞLIK HAKLARINDAN DAHİ YARARLANAMIYORUZ”
Bugünkü ekonomik koşullarda 4 kişilik bir ailenin asgari ücretle geçinmesinin mümkün olmadığına dikkat çeken Kotan şunları söyledi: “İşsiz kalan EYT’lilerin aylık yaklaşık 150 lira civarında Genel Sağlık Sigortası (GSS) primi ödemesi gerekiyor, eğer ödemezse SGK’ye borçlanıyor. 1999 yılından önce işe girenler olarak erkekler 25 yıl 5 bin, kadınlar 20 yıl 5 bin prim şartı ile işe girmişti. 4447 sayılı yasa ile bu değiştirildi ve yasa aleyhte işletilerek mağdur edildik. 5 bin prim isteniyor fakat geldiğimiz noktada EYT’lilerin birçoğunun primleri 8 bini geçmiş durumda. Buna rağmen sağlık haklarından yararlanmak için devlet bizden her ay 150 liralık GSS ücreti yatırmamızı istiyor, yoksa sağlık haklarından yararlanamıyor.”
“4 BUÇUK MİLYON CİVARINDA EYT’Lİ VAR”
EYT’li sayısına ilişkin konuşan Kotan şunları belirtti: “SGK verilerine göre 1999 öncesi 12 milyon kişiyi kapsayan bir sigorta girişinin olduğu belirtiliyor. Bizim yaptığımız istatistiklere göre şimdiye kadar bu sayıdan 7 buçuk milyon kişi emekli olmuş durumda. Buradan hareketle Türkiye genelinde son süreçte yaklaşık 4 buçuk milyon civarında EYT’linin emekli olmayı beklediğini düşünüyoruz. Şunu da demek gerekir ki yasa çıktığı anda bu sayının hepsinin emekli olacağına ilişkin bir kural yok, zaten bu mümkün de değil. Şu şartlarda 25 yılı ve prim şartını tamamlayan 300 bin EYT’li sayısının olduğunu tahmin ediyoruz. Yani yasa çıktığı zaman direkt emekli olacak sayı bu. Yaşa takıldığımızdan dolayı emekli olsaydık şimdiye kadar her birimizin yaklaşık 400 bin civarında emekli maaşı alması gerekirdi, bundan da mahrum kaldık. Bunun dışında da hala prim ödüyoruz, EYT’lilerin kaybı çok.”
Yetkililerin çeşitli formüller önerdiğine fakat hiçbir formülü kabul etmeyeceklerine değinen Kotan, “1999’dan bu yana 23 yıl geçti ve 23 yıldır mağdur ediliyoruz. Biz EYT’liler olarak çıkarılan 4447 sayılı yasanın aleyhte geri işletilmesi sonucu elimizden alınan haklarımızın bize geri verilmesini istiyoruz. 1999 sonrası işe girenler için hiçbir talebimiz yok, bizim talebimiz 1999 öncesinde girenler için. 1999 öncesinde erkeklerde 25 yıl, kadınlarda 20 yıl çalışma şartı vardı ve prim sayısı 5 bindi. Biz tekrardan bu şartlarda emekli olmak istiyoruz. Bağlanma oranı 1999 öncesi yüzde 70 seviyelerindeydi. 2008’e kadar bu oran yüzde 50 seviyelerine düştü, 2008’den emekli olunacak tarihe kadar da yüzde 28 seviyelerine kadar indi. Yani 2008’den sonrası için maaşın alınacak oranı yüzde 28’lere geriledi. 1999 öncesi işe girenler olarak bağlanma oranının yüzde 70’lere yeniden çekilmesini de talep ediyoruz” diyerek taleplerini sıraladı.
1986 yılında çıkarılan 3308 sayılı çıraklık kanunun da düzeltilmesini talep ettiklerine değinen Kotan, “O dönemde işe başlayan kişilere verilen sigorta numarasının emeklilik döneminde de sayılmasını istiyoruz” dedi.
“SEÇMEN SANDIKTA CEVABINI VERECEK”
Kotan açıklamasına şöyle devam etti:
“Yaklaşık 2 buçuk ay önce mecliste EYT ile ilgili görüşmelerin yapıldığı ifade edilmişti ve 2022 yılının sonuna doğru da EYT’lilerin sorununun çözüleceği belirtilmişti. Geçtiğimiz günlerde ise Çalışma ve Sosyal Gğvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT’nin gündemlerinde olmadığını söyleyerek bizce talihsiz bir açıklama yaptı. Sürpriz bekliyorken biz bambaşka bir şeyler karşılaştık ve bu bizi üzdü. Ama yine de umudumuzu kaybetmedik ve biz böyle bir çalışmanın yapıldığını düşünüyoruz. Bu yanlıştan dönülerek 23 yıldır yaşadığımız mağduriyet son bulacaktır. 1999 öncesi 12 milyon sigortalı girişi vardı, bu sayı hemen hemen 35 milyonluk bir seçmene tekabül ediyor. Yılsonuna kadar EYT çıkmadığı zaman seçmen de sandıkta cevabını verecektir.”
Birçok EYT’li aile yardımı ya da soysal yardımlarla geçindiğine dikkat çeken Kotan sözlerini şöyle sonlandırdı: “Şunu da demek gerekir ki EYT’li olup da emekli olanların emekli maaşı ise çok düşük oranlarda bağlanıyor. Eğer ki kişi hep asgari ücret ile çalışmış ise alacağı emekli maaşı 2 bin 500’ü geçmiyor ve bu maaş ile bu ekonomik koşullarda geçinmek mümkün değil. Umuyoruz ki en kısa sürede bütün sorunlarımız çözülecektir.”
“HEM EYT’LİYİM HEM DE STAJ MAĞDURUYUM”
EYT’li Ali Baş ise staj mağduru olduğunu ifade ederek şunları anlattı: “Staj yaptığım tarih 1989 olduğundan sigorta girişim de bu tarihte başlamıştı. Fakat e-Devlet üzerinden erişim sağladığımda stajımın silindiğini fark ettim. Bundan dolayı da sigorta dökümü aldığım zaman 1993 girişli gözüküyorum. Ben staj mağduruyum ve biran önce bu hatadan dönülmesini istiyorum. Bundan başka biz sadece 1999 öncesinde sigorta girişi olanları konuşuyor olsak da bir süre sonra 2000 yılından sonra sigorta girişi başlayanlar konuşulmaya başlanacak. Çünkü 2000 yılından sonra sigortalı olanların büyük kısmı bile en az 5 bin primi doldurmuş durumda. Biz 1999’dan sonrası bizi ilgilendirmiyor diyoruz ama ben inanıyorum ki 2000 yılından sonra sigortası başlayanlar da bir süre sonra büyük mağduriyetler yaşayacak. Çünkü aylık bağlanma oranı düştü. Bir üre sonra bu durum kısır döngüye girecek. Herkesin geçindirmek zorunda olduğu bir ailesi var ve EYT’liler şuan geçinemiyorlar. Ben 50 yaşındayım, işe alınamıyorum, birçoğumuzun sağlık sorunları var. Şu an güvenlik görevlisi olarak çalışıyorum ve işe rica minnet ile girdim. Devlet yetkililerinden sorunlarımızın biran önce çözülmesini talep ediyorum.”
