Coğrafya derslerinden adını sıkça duyduğumuz ekinoks, birçok insanın karıştırdığı ve ezberlemekte zorlandığı bir kavramdır. Bugün 21 Hazirana girdiğimiz için ekinoks kavramı karşımıza çıkmaya başladı.
Dünya hem kendi ekseni hem de Güneşin etrafında dönerken bu dönüş hareketlerine bağlı olarak gece ve gündüz oluşur. Gece ile gündüzün eşit olması duruma ekinoks denir. Peki, 21 Haziran en uzun gece mi, gündüz mü ve 21 Haziran ekinoksunun özellikleri nelerdir? Bu özeliklerden ve ekinoksan kısaca bahsetmek gerekirse şunları söyleyebiliriz.
Yaz gündönümü, Güneş ışınlarının Yengeç Dönencesi'ne yılda bir defa 21 Haziran'da dik geldiği an. Kuzey yarımkürede en uzun gündüz yaşanır ve günler kısalmaya, güney yarımkürede en kısa gündüz yaşanır ve günler uzamaya başlar. Bu tarih, bazı bazı ülkelerde kuzey yarımkürede yazın, güney yarımkürede kışın başlangıcı sayılır. Bununla beraber bazı ülkelerde de yazın veya kışın tam ortası kabul edilir.
Yaz gün dönümünde yılın en uzun günü yaşanır. En uzun gün sadece Kuzey yarım küreyi değil; aynı zamanda güney yarım küreyi de etkiler. Bu tarihte Güney Yarım kürede kış başlar ve en uzun gece en kısa gündüz yaşanır. Ayrıca aydınlanma çemberi Güney Kutup Dairesi'ni teğet geçerken güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en dar açı ile almaktadır. Bu tarihin ardından Oğlak Dönencesi'nin güneyinde en uzun gölge yaşanır ve gölge boyları kısalır.
Bu tarih bazı ülkelerde yazın ya da kışın ortası olarak da kabul edilir. Aynı zamanda kutup dairesinde 24 saat gündüz yaşanırken, Güney'de ise 24 saat gece yaşanmaktadır. Yaz gün dönümünde saat 12 olduğunda güneş dik bir açıyla gelir ve yengeç dönencesinde gölge boyu sıfır olur. Her sene 21 Haziran'a denk gelmeyebilir. Dört yılda bir kez 20 Haziran'dadır. Yaz gün doğumu ile belirli değişiklikler yaşanmaktadır.
Aydınlanma çemberi Güney Kutup Dairesi'ni teğet geçerken güneş ışınlarını yıl içerisinde alabileceği en dar açı ile almaktadır. Ülkemize baktığımızda Türkiye'de en uzun gündüz süresini en kuzeydeki Sinop yaşayacak. 21 Haziran gününde Türkiye, yaklaşık 15 saat gündüzü yaşayacak.
