Türkiye’nin toplumsal hafızasında silinmeyen izler bırakan Sivas Katliamı, 2 Temmuz 1993 günü Pir Sultan Abdal Şenlikleri kapsamında bir araya gelen aydın, sanatçı ve yurttaşların hedef alınmasıyla yaşandı. Olay, yalnızca bir otelin yakılması değil; çok kültürlülüğe, ifade özgürlüğüne ve laikliğe karşı organize bir saldırı olarak tarihe geçti.
Saat saat Sivas katliamın seyri
Sivas Katliamı, yalnızca bir günün değil, öncesiyle ve sonrasıyla Türkiye’nin toplumsal hafızasında derin izler bırakan bir süreçtir. İşte olayların ayrıntılı saat saat seyri:
1 Temmuz 1993 – Şenliklerin Başlangıcı
- Pir Sultan Abdal Şenlikleri başlar.
- Katılımcılar arasında Aziz Nesin, Metin Altıok, Behçet Aysan, Asım Bezirci, Hasret Gültekin gibi isimler yer alır.
- Aziz Nesin’in Şeytan Ayetleri kitabını yayımlamak istemesi bazı çevrelerde tepki toplar.
- Sivas’ta bazı camilerde cuma hutbelerinde Aziz Nesin hedef gösterilir.
2 Temmuz 1993 – Katliam Günü
11:00 – 12:00
- Cuma namazı öncesi bazı camilerde kışkırtıcı vaazlar verilir.
- Namaz sonrası Ulu Camii önünde toplanan kalabalık, sloganlarla yürüyüşe geçer:
- “Sivas laiklere mezar olacak”, “Yaşasın şeriat”.
12:30 – 13:30
- Kalabalık büyür, Pir Sultan Abdal heykeli yıkılır ve sürüklenir.
- Valilik önünde protestolar başlar.
- Dönemin Valisi Ahmet Karabilgin, kalabalığı yatıştırmakta zorlanır.
14:00 – 15:30
- Kalabalık Madımak Oteli önüne yönelir.
- Otelin camları taşlanır, içeridekiler panik içindedir.
- Güvenlik güçleri yetersiz kalır; müdahale edilmez.
16:00 – 17:30
- Otel önünde yaklaşık 15 bin kişi toplanır.
- Araçlar ateşe verilir, otelin alt katına yanıcı maddeler atılır.
- Kalabalık “Yakın, yakın!” diye bağırır.
- İhlas Haber Ajansı’nın görüntülerinde bir saldırganın “Cehennem ateşi işte!” dediği duyulur.
18:30 – 19:00
- Otelin perdeleri tutuşturularak yangın başlatılır.
- Yangın kısa sürede yayılır.
- İçeridekiler üst katlara sığınır, dumandan etkilenmeye başlar.
19:00 – 20:00
- İtfaiye olay yerine geç gelir.
- Kurtarma çalışmaları yetersizdir.
- Aziz Nesin, itfaiye merdiveninden indirilirken saldırıya uğrar ve linçten son anda kurtarılır.
Gece Saatleri
- Yangın kontrol altına alınır.
- 33 aydın ve sanatçı ile 2 otel çalışanı yaşamını yitirir.
- 2 saldırgan da çıkan yangında ölür.
- Gece geç saatlerde sokağa çıkma yasağı ilan edilir.
2 Temmuz 1993 Sivas Katliamı’nda Hayatını Kaybeden 35 Kişinin Tam Listes
Katliamda 33 sanatçı, şair, düşünce insanı ve 2 otel çalışanı olmak üzere toplam 35 kişi yaşamını yitirdi.
Hayatını kaybedenlerden bazıları:
Sanatçılar, Aydınlar ve Katılımcılar (33 kişi)
- Muhlis Akarsu – Halk ozanı
- Muhibe Akarsu – Muhlis Akarsu’nun eşi
- Gülender Akça
- Metin Altıok – Şair, yazar
- Mehmet Atay – Gazeteci, fotoğraf sanatçısı
- Sehergül Ateş
- Behçet Aysan – Psikiyatrist, şair
- Erdal Ayrancı
- Asım Bezirci – Eleştirmen, yazar
- Belkıs Çakır
- Serpil Canik
- Muammer Çiçek – Oyuncu
- Nesimi Çimen – Halk ozanı
- Carina Cuanna Thuijs – Hollandalı akademisyen
- Serkan Doğan
- Hasret Gültekin – Bağlama sanatçısı
- Murat Gündüz
- Gülsüm Karababa
- Uğur Kaynar – Şair
- Asaf Koçak – Karikatürist
- Koray Kaya – 12 yaşında
- Menekşe Kaya
- Handan Metin
- Sait Metin
- Huriye Özkan
- Yeşim Özkan
- Ahmet Özyurt
- Nurcan Şahin
- Özlem Şahin
- Asuman Sivri
- Yasemin Sivri
- Edibe Sulari – Sanatçı
- İnci Türk
Otel Çalışanları (2 kişi)
- Ahmet Öztürk
- Kenan Yılmaz
Yargı Süreci ve Tartışmalar
Katliam sonrası yaklaşık 100 kişi yargılandı. 33 sanık hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verildi. Ancak birçok sanık yıllarca firari kaldı. 2012 yılında bazı davalar zaman aşımına uğradı.
Madımak Oteli, 2011 yılında “Bilim ve Kültür Merkezi”ne dönüştürüldü. Ancak kamuoyunun “Utanç Müzesi”ne dönüştürülsün çağrısı sürüyor.
Sivas Katliamı, Maraş ve Çorum olayları gibi Alevi yurttaşlara yönelik şiddet zincirinin bir halkası olarak görülüyor. Her yıl 2 Temmuz’da yurt genelinde anmalar yapılıyor, adalet çağrısı yineleniyor.