İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, katıldığı Tebriz Kültür Haftası kapanış programında "Şehriyar" olarak tanınan ünlü şair Muhammed Hüseyin Behçet Tebrizi'den bir Türkçe şiir okumuş, bunun üzerine yetkililer tarafından kendisine kürsüdeylen iletilen bir notla "salonda Türkçe bilmeyen konuklar var" şeklinde uyarılmıştı.
Kürsüde şair Şehriyar'ın en önemli eserlerinden biri olan "Heyder Baba'ya Selam" isimli şiirden dizeler okurken uyarıyla karşılaşan Cumhurbaşkanı Peşkiyan gülerek "Sorun yok, iki Türkçe şiir okumaktan bir şey olmaz" diyerek salonun alkışlı desteğini almıştı.
Peki "Şehriyar" mahlaslı Muhammed Hüseyin Behçet Tebrizi kimdir? Ne zaman ve nerede doğmuştur? Nerede yaşamıştır?
MUHAMMED HÜSEYİN BEHÇET TEBRİZİ (ŞEHRİYAR) KİMDİR?
Esasen Azeri asıllı olan Muhammed Hüseyin Behçet Tebrizi 1906'da (Hicri: 1285) İran Azerilerinin yoğunlukta yaşadığı Tebriz kentinde doğdu. Babası avukat Hacı Mir Ağa Hoşginabi, annesi ise Kövkeb Hanım’dır.
ŞEHRİYAR KİMDİR? ŞEHRİYAR KİMİN MAHLASIDIR?
Şeyhriyar, ünlü İran Azerisi şair Muhammed Hüseyin Behçet Tebrizi'nin tanındığı mahlas ismidir. Şairin gerçek adı, Seyyid Muhammed Hüseyin Behcet Tebrizi Şehriyar’dır.
ŞEHRİYAR'IN HAYATI ve MESLEĞİ
Şair kimliğiyle tanınan Şehriyar; Arapça, Farsça dışında aldığı eğitimle Fransızca da biliyordu.
Bir süre Tahran Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde okuyan Şehriyar, burada aşık olduğu Süreyya adlı bir kadın uğruna fakülteyi bırakır. Bir diğer söylenti; Şehriyar'ın sevdiği Süreyya'ya aynı zamanda Şah Rıza Pehlevi’nin bir akrabasının da aşık olması sebebiyle, şairin Tahran'ı ve tıp fakültesini mecburen terk etmek zorunda kaldığıdır.
Horasan ve Nişabur'a sürgün edilen Şair Şehriyar bir süre bulunduğu yerlerde memurluk yapar. Ancak 1935'de Tahran'a yeniden dönerek burada bankacılığa başlar.
Şehriyar, 1953 yılında öğretmenlik yapan Azize Hanım’la evlenir; fakat eşi Azize Hanım’ın erken ölümüyle sarsılır. Aynı zamanda 4 çocuğunun birini de kaybetmiştir. Eşinin de ölümü sonrası 3 çocuğu ile Tebriz'e döner.
İran'da 1979 yılında Şah Rejimi'ni devirerek gelen İslam Devrimi'ni desteklemiştir.
ŞEHRİYAR'IN HASTALIĞI NEYDİ? ŞEHRİYAR NE ZAMAN ÖLDÜ?
İran İslam Devrimi'nden sonra Şair Şehriyar maaşa bağlanır; kendisinie bir ev tutulur. Ancak yıllarca sürgün, acı ve yokluklarla mücadele eden Şehriyar'ın rahatsızlıkları artmıştır. Akciğer iltihabı ve kalp rahatsızlığı yaşayan Şehriyar, 18 Eylül 1988'de Tahran'da ölmüştür. Şehriyar'ın anısına ölüm tarihi olan 18 Eylül, İran'da "Millî Şiir Günü" olarak ilan edilmiştir.
ŞEHRİYAR'IN MEZARI NEREDE?
1988 yılında vefat eden ünlü İran Azerisi şair Şehriyar'ın cenazesi vasiyeti üzerine Tebriz’e getirilir. Şehriyar, Tebriz'de “Şairler Kabristanı” ında (Şairler Türbesi) defnedilmiştir.
ŞEHRİYAR'IN "HEYDER BABA'YA SELAM" ŞİİRİ NASIL YAZILMIŞTIR?
Şiirlerini Farsça kaleme alan Şehriyar'ın şairliğinin en önemli eserlerinden bir olarak kabul gören "Heyder Baba'ya Selam" şiiri Türkçe yazılmıştır. Şah Dönemi'nde İran Azerileri'nin Türkçe kullanmasının yasak olması sebebiyle Farsça eserler veren Şehriyar, "Heyder Baba'ya Selam" adlı şiirini annesinin kendisine yazdıklarını anlamadığını söylemesi üzerine özellikle Türkçe'yle kaleme almıştır.
Yurt ve doğa sevgisinin ön planda olduğu, edebi olarak pastoral ve lirik nitelikler ile Şair Şehriyar'ın hayatından izler taşıyan "Heyder Baba'ya Selam" şiiri, 2 bölümden oluşan bir manzumedir. 5'er mısralık şiirin ilk bölümünde 79 kıta, ikinci bölümünde ise 49 kıta yer almaktadır.
Ünlü Azeri şair Şeriyar'ın "Heyder Baba'ya Selam" şiiri 76 dile çevrilmiş, başka edebiyatçılara ilham olmuştur.