Geçen haftaki “Dünyayı Korumak Mümkün” başlıklı yazımda çevre sorunlarına karşı bireysel ve toplumsal olarak ne gibi önlemler alabiliriz konulu bir yazı yazmıştım. Bu haftada yine bu konuyla alakalı olarak; katı fosil yakıtlara olan eylemleriyle tanınan, geçtiğimiz aylarda cezalar alan, iklim aktivistlerinin tekrar gündeme gelmeleriyle ilgili bir yazı yazmak istedim.
Kabaca neler olmuştu son beş yılda önce oradan başlayalım. Greenpeace, lUCN, WWF gibi çevreci bir örgüt olan ve amaçları; yeni petrol ve fosil yakıt projelerinin derhal durdurulması olan “Just Stop Oil” aktivistleri, yaptıkları sıra dışı eylemlerle ses getirmişlerdi. Bunların en başında Van Gogh'un Ayçiçekleri tablosuna çorba atma eylemi de vardı. Bu eylemin yanı sıra; futbol maçlarını durdurarak maçları aksatmak, petrol tesislerini abluka altına alarak benzin dağıtımını engellemek, Formula 1 pistinde oturma eylemi yapmak, birçok sanat galerisinde ünlü ressamların tablolarının önlerinde, ellerine yapıştırıcı sürerek kendilerini duvarlara ve tablolara yapıştırmak, Kral ll. Elizabeth Köprüsüne tırmanarak trafiği durdurmak, yine Londra'da Waterloo köprüsünde eylem yaparak trafiği aksatmak, bazı büyük araba ve saat markalarının duvarlarını spreyle boyamak, havaalanlarında yaptıkları eylemlerle aksamalara neden olmak gibi, şiddet içermeyen daha birçok çeşitli eylemlerde bulunmuşlardır. Bunlardan en çok ses getirenleri 2024 yılında Stonehenge"nin meşhur üç taşına yine sprey türü bir karışım sıkmalarıydı. Sonrasında Just Stop Oil örgütünün internet sitesinde, bu sıkılan boyanın yağmurda gidebilecek turuncu mısır nişastası olduğu açıklaması yapılmıştır. Tescilli bir anıt olan bu yapıya karşı yapılan eylem başta; Başbakan Rishi Sunak ve İşçi partisi lideri Sir Keir Starmer olmak üzere, Birleşik Krallıkta birçok çevreden tepki almıştı. Bu tepkilere karşılık Cork Üniversitesi Kolejinden arkeoloji öğretim görevlisi Sarah Kerr mısır ununun değil, daha büyük bir tehdidin iklim değişikliğinin etkilerinden dolayı olacağını belirterek "İngiliz mirasına verilen zarardan endişeleniyorsanız Just Stop Oil'i dinlemelisiniz" açıklamasını yazmıştır.
2025 13 Ocak'ta yine ses getiren bir eylemle Charles Darwin'in mezar taşına tebeşirle 1.5 öldü yazmışlardır. Bunu yapan aktivistler şu açıklamayı yapmışlardır; "Bunu özellikle Darwin'in mezarı üzerinde yaptık. Çünkü şu anda gerçekleşmekte olan altıncı kitlesel yok oluş nedeniyle o mezarda kıvranıyor olurdu. Bence o da bunu onaylardı, çünkü iyi bir bilim insanıydı ve bilimi takip ederdi ve hükümetin bilimi görmezden gelmesinden bizim kadar rahatsız olurdu." Copernus İklim Değişikliği Servisinin “2024 ortalama sıcaklığının sanayi öncesi seviyelerinin 1.5 derece üzerinde olduğu ilk yıl” haberine atıfla bu eylemi yaptıklarını belirtmişlerdir.
14 Ekim 2022 de Londra'daki Ulusal Galeri'de sergilenen Van Gogh'un Ay Çiçekleri tablosunun üzerine domates çorbası atan iki eylemciden biri olan Phoebe Plummer eylem sırasında "hangisi daha değerli, Sanat mı, yaşam mı? Bazı şeyler gıdadan, adaletten daha mı önemli? Bir tablonun korunmasına gezegenimiz ve insanların korunmasından daha fazla mı önem veriyorsunuz? Hayat pahalılığı krizi, petrol krizinin bir parçası. Üşüyen ve aç olan milyonlarca aile yakıt alamıyor. Bir kutu çorbayı ısıtacak kadar bile alım güçleri yok. Bir taraftan ekinler ölüyor. Milyonlarca insan muson yağmurlarında, arazi yangınlarında ve aşırı kuraklıkta ölüyor. Yeni petrol ve doğalgaz alamayız! Bu bildiğimiz ve sevdiğimiz her şeyi bizden alacak." Sözleriyle eylemi gerçekleştirerek tutuklanmışlardı. Mahkemeden sonraki verdiği röportajda ise şunları söylemişti. "Şunu açıkça belirtmek gerekir ki, tabloya hiçbir şekilde zarar vermedik. Dün mahkemedeydim ve çerçevede onarılabilir ve değiştirilebilir minimal hasar olduğunu, tabloya ise kesinlikle hiçbir zarar gelmediğini duydum. Tablo camın arkasındaydı ve camın arkasında olduğunu ve hiçbir zarar vermeyeceğimizi bilmeseydik, bunu asla düşünmezdik. Yani, kelimenin tam anlamıyla, duvara yapışmış halde oturuyorduk, onlar da mutfak havlularıyla sildiler. Bunun biraz saçma bir hareket gibi göründüğünü kabul ediyorum, saçma olduğunu da kabul ediyorum. Ama biz "Herkes tablolara çorba mı atmalı?" diye sormuyoruz, yaptığımız şey, önemli soruları sorabilmek için bir tartışma başlatmak. Örneğin, Liz Truss'ın yüzün üzerinde fosil yakıt kullanım lisansı vermesi doğru mu? Açık deniz rüzgar enerjisi şu anda fosil yakıtlardan dokuz kat daha ucuzken, fosil yakıtların yenilenebilir enerjiden 30 kat daha fazla sübvanse edilmesi doğru mu?" Açıklamasını yapmıştı.
Gruba toplumun birçok kesiminden farklı eleştirilerde getirilmiştir. Bu yönleri ile en çok eleştirilen çevre hareketlerinden biri olmuşlardır. Halkın desteğini kaybettikleri, sanat ve kültüre zarar vererek tepki topladıkları, asıl sorumlular yerine sıradan insanları mağdur ettikleri gibi eleştiriler almışlardır. Onlarsa bu eleştirilere karşı on yıllardır bilimsel uyarı yaptıklarını, barışçıl yürüyüşler ve diplomatik çağrılarının sonuç vermediğini, karbon salınımı devam ederken hükümetlerin yeni petrol lisansı dağıttıklarını söylemişlerdir. Özetle belki yöntemleri herkes için kabul edilebilir değildir; ancak dünyanın içinde bulunduğu iklim çıkmazını en yüksek şekilde dile getiren grup olmuşlardır. Zaten bu yıl içerisinde de eylemlerine son verme kararı almışlardır. Anadolu Ajansı’nın “İngiltere'de çevreci grup "Just Stop Oil" artık ünlü tablolara çorba fırlatmayacak” başlıklı haberinde “Grup, yaptığı yazılı açıklamada, İngiltere'de yeni petrol ve doğal gaz ruhsatlarına son verilmesi yönündeki ilk taleplerinin hükümet politikası haline gelmesinin ardından doğrudan eylemi sona erdirme kararı alarak yeni yaklaşım benimsediklerini duyurdu. Hükümetin bu kararının, grubu "yakın tarihin en başarılı sivil direniş kampanyalarından biri haline getirdiği" kaydedilen açıklamada, böylelikle, 4,4 milyar varilden fazla petrolü toprak altında tuttukları ve mahkemelerin yeni petrol ve doğal gaz ruhsatlarının hukuka aykırı olduğuna hükmettiği aktarıldı.” Grup sonrasında ismini de “Take Back Power” olarak değiştirmiştir.