Sıcak havaların artması ile birlikte sık görülen vakalardan biri olan ishal hakkında Dr. Muharrem Köse ile görüştük. Hava sıcaklıklarından dolayı vücudun su kaybetmesi ve hijyenik ortamın ortadan kalkması ile ishalin ortaya çıktığını belirten Köse, ishalin geçmediği durumlarda muhakkak doktora başvurulması gerektiğini vurguladı. Çocuk ölümlerinin çoğunun ishalden kaynaklandığını ifade eden Dr. Muharrem Köse, yaz dönemi en çok sıkıntı yaratan hastalıklardan birisinin gastroenterit denilen ishal vakası olduğunu ifade etti. Gastroenteritlerin dünyada hala çocuk ölümlerinde önemli bir yer teşkil ettiğine dikkat çeken Köse, “Dünya Sağlık Örgütü’nün yaptığı araştırmalarda özellikle gelişmekte olan ülkelerde gastroenteritten dolayı ölümler üçüncü sırada yer almaktadır. Bu da ciddi bir oran” ifadelerini kullandı. İSHAL BEBEK ÖLÜMLERİNE NEDEN OLUYOR İshalin yaz dönemlerinde halk arasında çok fazla görülmesinin önemli faktörlerinden birisinin havanın ısınmış olması ile hijyenik ortamın azalması olduğuna dikkat çeken Köse, “Tabi bununla birlikte ishale sebep olan mikroplar için kolay üreme alanlarının yaratılmış olması, sıcaktan kaynaklı ısı kaybının artması da ishalin diğer sebeplerini oluşturabiliyor. İshal erişkinlerde yaşam kalitesinin düşmesi, sosyal hayata katılımın azalması gibi sıkıntılar yaratabiliyorken bebeklerde ise ölümlerin yaşanmasına neden oluyor” dedi. Köse konuşmasını şöyle sürdürdü: “İshal deyince aklımıza tek bir mikrop ya da sebep gelmemeli. Kendi içerisinde çok farklı sebepleri olduğu gibi faklı tedavi yöntemleri de bulunmakta. İshalin öncelikle neye bağlı olarak ortaya çıktığı tespit edilmeli, daha sonra da ona göre bir tedavi yöntemi uygulanmalıdır.” VÜCUDUN SIVI KAYBETMESİ BİRÇOK ŞEYE NEDEN OLABİLİYOR İshal vakasında korkulan şeyin vücudun sıvı kaybetmesi olduğuna dikkat çeken Köse, hastalığın kendisinin uzun ya da kısa sürebileceğini, fakat burada önemli olanın hastalığın ölüme ya da organ yetmezliğine kadar sebep olabileceğini söyledi. Köse, ishalin kendisinden çok vücudun susuz kalması ile ortaya çıkabileceklerin önemli olduğunu ifade ederek şunları ifade etti: “Gelişmekte olan ülkelerde doktora erişim biraz daha sıkıntılı olduğundan dolayı daha önceki dönemlerde bu tür vakalarda hastalara ulaştırılması için ishal poşetleri hazırlanmıştı. Bu poşetin içerisinde sıvı eksikliği ile birlikte elekrolit dengesizliğini de ortadan kaldırmak için ilaçlar yer alıyordu ve o dönem baya da faydalı olmuştu ve birçok kişinin hayatını da kurtarmıştı. Yani sıvı kaybı vücut için çok önemli bir konudur ve ölümlerin yaşanmaması için bu konu ile ilgili muhakkak önlemler alınmalıdır.” “İSHALLİ ANNE EMZİRMEYİ KESMEMELİDİR” Bebeklerin ishal olması durumunda annenin emzirmeyi kesinlikle kesmemesini söyleyen Köse, “Anne sütünün bağışıklık sistemini artırmasından kaynaklı ishali engelleyici bir özelliği de var. Bundan dolayı bebek anneden aldığı süt ile iyileşme sürecini hızlandıracaktır. Hatta annenin emzirme rutini varsa bunu bozup bebeğini daha sık emzirebilir. Eğer ki emziren anne ishalse ilk yapması gereken annenin tuvalet temizliğine dikkat etmek olmalıdır. Çünkü ishalin en çok bulaşma yöntemi el ile temasın olmasıdır. El temizliğine ve tuvalet hijyenine önem verilmesi bundan dolayı çok önemlidir. Bununla birlikte ishalli anneler kesinlikle bebeklerini emzirmeye devam etmelidirler. Sütten ishal bulaşır mı gibi bir endişe de varsa eğer böyle bir endişeye gerek yok, çünkü süt ile ishalin bulaşması mümkün değildir” diyerek emziren anneler ve emen bebekler hakkında konuştu. “ÖNCE TOPLUMSAL HİJYEN SAĞLANMALI” Yaz hastalığı olan ishalden korunmak için önlem almanın biraz zor olduğunu, çünkü kişisel hijyenden ziyade toplumsal hijyenden dolayı bulaştığını ifade eden Köse, “Toplumsal hijyen ne zaman toplumda tam olarak sağlanırsa ishalle karşılaşma olasılığı da o kadar azalacaktır. Zaten ishal vakasının en çok görüldüğü ülkeler gelişmekte olan ülkeler ile gelişmemiş ülkelerdir. Gelişmemiş ülkelerde ise ölüm nedenlerinin büyük bir kısmını oluşturmaktadır. Bunun nedeni ise toplumsal hijyenin tam olarak oluşmamasından dolayı enfeksiyonun daha hızlı yayılmasının kaynaklanmasıdır. Toplumsal hijyen meselesi çözüldükten sonra sıra kişisel hijyene gelmektedir. Yani ishalli kişi kendi öz bakımına dikkat etmeli, ellerini sık sık yıkamalı ve ishalli kişinin kullandığı tuvalet sıklıkla temizlenmelidir” dedi. “YEDİĞİNİZE, İÇTİĞİNİZE DİKKAT EDİN” Dikkat edilmesi gereken şeylerden birisinin ise kişinin yediğine içtiğine dikkat etmesi olduğunu söyleyen Köse, yiyecekler hakkında şunları söyledi: “Çünkü mikroplu yiyecekler tüketildiğinde bulaşma riski daha fazla olmaktadır. Sıcak havalardan dolayı yiyeceklerin bozulup bozulmamasına dikkat edilmelidir. Benim önerim ise dışarıda satılan yiyeceklerin tüketilmemesi yönünde olacaktır. Saklama koşulları uygun olmayan yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Özellikle çiğ sebze ve meyveler çok iyi şekilde temizlenmelidir. Gerekirse temizlenirken bir süre sirkeli suda bile bekletilebilir. Türkiye’de meyve ve sebzelerin sulanmasında kanalizasyon suları, atık sular gibi hijyenik olmayan sular kullanıldığından dolayı bu yiyecekler tüketildiğinde vücutta enfeksiyona yol açmaktadır.” Salmonella isimli bir bakteriden de bahseden Köse bu bakteri ile ilgili şunları söyledi: “Yaz sıcaklıklarından dolayı besinlerin çabuk bozulmasından dolayı salmonella isimli bakteri hızlı bir şekilde üreyebiliyor. Bu da beraberinden içerisinde ishalin de bulunduğu besin zehirlenmesine yol açıyor. Toplumsal ishale yani oradan yemek yiyen herkesin etkilenmesine neden olan bakteri bir anda birçok kişiyi etkileyebiliyor. Tanı doğru konulduktan sonra bu da antibiyotikle tedavi edilmelidir. Çünkü hayati tehlike arz eder.” BOL BOL SIVI TÜKETİLMELİ Köse, ishal tedavisinde öncelikle dikkat edilmesi gerekenin ishalin cinsine bakılarak ona uygun bir tedavi yönteminin hazırlanması olduğunu söyleyerek devamından şunlardan bahsetti: “İshale göre bazen ilaç tedavisine başlanıyorken bazen de ishale göre ilaç tedavisine bile gerek kalmadan geçebiliyor. Sıcağın kendisi ısı kaybını yaratması ve devamında hastalığa sebep olmasından dolayı başlı başına bir etmen. Sıvı kaybı önce geçişi sonra kalıcı olarak organ yetmezliği yaratabiliyor. İshalde dolayı sıvı kaybı genç ve yaşlılarda ölüm nedeni bile olabiliyor. Bu gibi durumlarla karşılaşmamak için bir hekime başvurulmalı ve hekimin dediklerine uyulmamalıdır. Bununla birlikte hasta sürekli sıvı tüketmelidir. MUTLAKA BİR HEKİME BAŞVURUN Bir, iki gün içerisinde eğer ki ishal geçmiyorsa bir hekime başvurulması gerektiğini öneren Dr. Muharrem Köse, ishalin bebeklerde hastanede yatırılarak tedavi edildiğini ifade etti. Özellikle bebeklerde nasılsa geçer diye beklenmemesi gerektiği ve bir hekime başvurulması gerektiğini belirten Köse, bebeklerde vücutta yaşanan sıvı kaybının ciddiye alınması gerektiğini söyledi. Yaz dönemlerinde Ankara’da bu tür vakaların sık yaşandığını belirten Köse, “Bizim aile hekimliğimizde şuan bu sorundan dolayı bize başvuran hasta sayısı için çok fazla diyemem. Ama yaz dönemlerinde ishal konusunda fark edilir bir artış da oluyor tabi” diyerek konuşmasını sonlandırdı. (Türkan ÇATAL YILDIZ)

Editör: TE Bilisim