Özel Haber: Türkan Çatal Yıldız
Ağustos ayındaki artışla birlikte enflasyonun yüzde 80’e dayanması halı yıkama ücretlerinin de artmasına neden oldu. Artan fiyatlardan dolayı tüketicilerin ucuza halı yıkayan firmaları tercih ettiğini ifade eden Ankara Kuru Temizlemeciler, Çamaşır ve Halı Yıkayıcıları Esnaf Odası Başkanı Cengiz Temel halı yıkatmak isteyen tüketicilere önerilerde bulundu. Kayıt dışı çalışan esnafa karşı dikkatli olunması gerektiğini belirten Temel, “Halısını yıkamaya veren tüketicinin esnafın oda kaydının olup olmadığına bakması gerekir. Bundan dolayı oda olarak üyelerimizin iletişim bilgilerinin yer aldığı bir liste hazırladık ve hepsi odamızın internet sitesinde yer alıyor” dedi.
Temel, “Vatandaşlarımız ucuza halı yıkatayım derken sağlıklarından olmasınlar. Ucuza halı yıkayan ve odamıza kaydı olmayan kişiler kimyasal oranı yüksek deterjan kullanıyor. Aynı zamanda kayıp kaçak çalışanlar çamaşır suyunun hammaddesi olan hipoyla karıştırarak daha ucuza kendi deterjanını üretiyor. Bu deterjanlarla yapılan halı temizliği ise birkaç seferde belli etmese de ilerleyen zamanda vatandaşların sağlıklarına zarar vermeye başlayacaktır” dedi.
“HALI YIKAYICILARI YAKIT GİDERLERİ ZORLUYOR”
Kuru temizleme, çamaşır yıkayıcıları, genel temizlik ve halı yıkayıcıları sektöründe yaşanan gelişmelere ilişkin Ankara Kuru Temizlemeciler, Çamaşır ve Halı Yıkayıcıları Esnaf Odası Başkanı Cengiz Temel ile görüştük. Her sektörde olduğu gibi kendi sektörlerinde de işlerin çok iyi gitmediğini söyleyen Temel, “Geçen sene halının metrekaresini en az 7 liradan yıkıyorken bu sene 15 liradan yıkar olduk. Halı yıkama fabrikalarının en büyük gideri mazot ücretleri. Çünkü halıları evden alıp tekrar evlere kendi araçlarımızla bıraktığımızdan yakıt ücretleri de bizi zorlamaya başladı. Yakıt fiyatlarında neredeyse 4 katı artı olmuşken biz halı yıkama ücretinde 2 katı artış yapabildik. Bunun yanı sıra elektrik ve su fiyatının artması, halı yıkamada kullanılan deterjan, poşet gibi ürünlerde yaşanan fiyat artışları bizim sektörümüzü daha da zor duruma soktu. Tüm bunlara rağmen biz halı yıkama ücretlerini olabildiğince makul seviyede tutmaya çalıştık. Fiyatlarımızı bu seviyede tutsak da esnaf para kazanamıyor şu an. Fiyatlarda yaşanan artış, ekonomik şartlar işlerimizin düşmesine neden oldu. Önceden tüketiciler tüm halılarını tek seferde yıkamaya verirken şimdi halı adetine göre aylara bölerek yıkatıyorlar, çünkü tek seferde halılarını yıkatacak olsalar bunun ücretini karşılayamayacak durumdalar” dedi.
“EVDE HALI YIKAMAK MÜMKÜN DEĞİL”
Temel, halı yıkama ücretlerinin artması ile evde halı yıkama oranının arttığını söyledi. Eskiden halı yapımında polyester kullanıldığını, şimdilerde ise halıların daha çok yünden yapıldığını söyleyen Temel, vatandaşların evde halılarını kendilerinin temizlemesinin mümkün olmadığını vurguladı.
Temel sözlerini şöyle sürdürdü: “Halılar yün olduğu için evde o halıları temizlemek mümkün değil. Evde kendi halısını temizlemeye çalışırken halıda başka lekelerin oluşmasına neden olup da bundan dolayı odamızı arayan çok kişiye de şahit olduk. Yün oranının halıda fazlalaşmasından dolayı evde yapılan halı temizliğinde halıda sarı lekeler kalıyor, çünkü evde yıkanan halıyı sıktırmak, özel halı yıkama ekipmanları ile kurutmak lazım. Fakat tüm bunları evde yapmak mümkün değil.”
Fabrikada yıkanan halıların nasıl bir aşamadan geçtiğine değinen Temel şunları ifade etti: “Fabrikaya gelen halının öncelikle tozu alınır, sonrasında renk ve cinsine göre ayrılarak yıkamaya ayrılır. Halının makinede ya da elde yıkanması gerekiyorsa ona göre bir ayrıma tabi tutulur. Deterjanlanan halı durulama suyu ile temizlenir ve halı sıkma makinesine atılır, bu aşamadan sonra yüzde 90’a yakın da halı kuru çıkar. Yine de deterjan kokusu çıksın diye en son aşamada halılar kurutma makinesine gönderilir ve böylelikle halı yıkama işlemi bitmiştir.”
“HALI YIKAMACILAR RUHSAT ALAMIYOR”
Halı yıkamacıların en büyük sıkıntısının halı yıkama fabrikaları için ruhsat alamamak olduğuna değinen Temel şöyle konuştu: “Genellikle kullandığımız makinelerden dolayı kırsal alanlara işletmemizi kuruyoruz. Çünkü şehir içinde bizim ekipmanımızı kaldıracak bir sanayi sitesi henüz yok. Örneğin yetkililer bize Mamak’ta yer alan Mermerciler Sanayi Sitesi’ni önerdi, ama mermerin bıraktığı tozdan dolayı mermercilerle halı yıkamacıların aynı yerde çalışması mümkün değil. Mamak Belediyesi’ne halı yıkamacılar için sanayi sitesi kurmaları teklifinde bulunduk ve belediyede bize uygun arazi bulduklarında bir sanayi sitesi kuracaklarını ifade etti.”
"KURUTEMİZLEME KIYAFETİN ÖMRÜNÜ UZATIR"
Kuru temizlemeciler ve çamaşırcıların da kendi odalarına kayıtlı olduklarını ifade eden Temel, “Çamaşırcıların sayısı gün geçtikçe düşüyor, şimdilerde ise 10 çamaşırcı üyemiz kalmış durumda. Kuru temizlemeciler şu an ekonomik sorunlarla uğraşıyor. Ekonomik sorunların yanı sıra kuru temizlemecilerin en büyük şikayetleri terzi gibi işletmelerin de hiçbir ekipman olmadan sadece aracı olarak ürün toplaması ve kuru temizleme yapıyor olmasıdır. Bu tür durumlarda işin ehli olmayan kişilerin müşteriye verebileceği doğru bilgi bulunmamaktadır. Bu nedenle bu sektörde işin uzmanları ustalık belgeli oda ve belediye kaydı olan işletmeler tercih edilmelidir.” ifadelerini kullandı.
Kıyafetlere kuru temizleme yaptırmanın faydalarını da değinen Temel şunları aktardı: "Kıyafetlere kuru temizleme yaptırmak giysilere zarar vermeden kıyafetleri kullanıma hazır hale getirmek demektir. Sulu ıslak yıkamalar ürünlerde bozma yapmaktadır. Ürünlerin daha uzun ve daha canlı kullanımı için kurutemizlemeciler tercih edilmelidir. Önemli bir hatırlatma daha çıkmayan zor lekeler için en etkili çözüm kurutemizlemedir."
“ODAMIZA KAYDI OLMAYAN ESNAFTAN BİZ SORUMLU DEĞİLİZ”
Sektörlerinde kayıt dışı çalışan çok esnafın olduğuna dikkat çeken Temel, tüketicilere seslenerek odalarına kayıtlı olan esnaftan hizmet almalarını söyledi.
Temel sözlerini şöyle sürdürdü: “Halıcı, kuru temizleme ve genel temizlik alanında hangisi olursa olsun mutlaka odamıza kayıtlı esnafımızla irtibata geçsinler. Yakın zamanda İstanbul’da halıcı gibi davranıp birçok evden halıları alarak o halıları bir daha getirmeyen insanlara şahit olduk. Ne halıları alanlara ne de tüketicilerin emanet ettikleri halılarına ulaşılabilindi. İşte bundan dolayı halısını yıkamaya veren tüketicinin esnafın oda kaydının olup olmadığına bakması gerekir. Biz de bundan dolayı oda olarak üyelerimizin iletişim bilgilerinin yer aldığı bir liste hazırladık ve hepsi odamızın internet sitesinde yer alıyor. Tüketiciler odamıza kaydı olmayan halı yıkamacılara, kuru temizlemecilere, genel temizleyicilere, çamaşırhanecilere ürünlerini teslim ediyorlarsa yaşadıkları sorunlarda odamızın hiçbir sorumluluğu yoktur. Bununla ilgili çok şikayetler de geliyor, bakıyoruz ki şikayetçi olduğu kişinin odamıza kaydı yok. Bu noktadan sonra bizim yapabileceğimiz hiçbir şey yok.”
Odaya kaydı olmadan ve vergisini ödemeden işini sürdüren genel temizleyicilere ilişkin de konuşan Temel, “Çoğu genel temizleyici, çalıştırdıkları işçileri sigortalı ve maaşlı çalıştırmıyorlar. Herhangi bir apartmanın temizliğinde orada çalışan işçi iş kazası geçirdiğinde ise sigortası olmadığından o işçiyi orada çalıştıran kadar çalışmasına müsaade eden apartman yönetimi de sorumludur ve cezası da büyüktür. Genel temizlik yaptıracak apartmanlara tavsiyem sigortası olmayan işçilere apartman temizliği yaptırmamaları yönünde olacaktır. Bunun için de kurumsal firmalara yönelmek en iyisi” dedi.
2010 yılında halı yıkamacıların bir meslek dalı olarak görüldüğüne değinen Temel, “Odamıza kaydı olanların dışında çok sayıda kayıtsız olarak bizim mesleğimizi yapanlar var. Oda olarak bu isimlerle mücadele ediyoruz, yerinde tespit etmeye de çalışıyoruz ama vatandaşların da bize yardımcı olması gerekiyor” ifadelerini kullandı.
“UCUZA HALI YIKAYANLAR KİMYASAL ORANI YÜKSEK DETERJAN KULLANIYOR”
Son olarak tüketicilere çağrıda bulunan Temel, “Vatandaşlarımız ucuza halı yıkatayım derken sağlıklarından olmasınlar” dedi.
Temel konuşmasına şöyle devam etti: “Ucuza halı yıkayan ve odamıza kaydı olmayan kişiler kimyasal oranı yüksek deterjanlar kullanıyorlar. Kayıp kaçak çalışanlar çamaşır suyunun hammaddesi olan hipoyla karıştırarak daha ucuza kendi deterjanını yapıyor. Bu deterjanlarla yapılan halı temizliği ise birkaç seferde belli etmese de ilerleyen zamanda vatandaşların sağlıklarına zarar vermeye başlayacaktır. Yüksek hipo oranıyla temizlenen halı ilk başlarda çok parlak ve temiz görünse de ilerleyen zamanda hiponun tozu iyi durulanmadığında halının dibine işler ve dibinde tortu kalır. Bu tür kimyasallar solunum yoluyla teneffüs edildiğinden özellikle çocuklara büyük zarar vermektedir. İşini kaliteli yapan halı yıkayıcılar ise kendi sabunlarını kendileri yapmak yerine Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından onaylanmış deterjanları kullanırlar. Unutulmasın ki sağlık her şeyden önemli.”
