Tüm Özel Halk Otobüsleri Birliği (TÖHOB) ve Ankara Şehiriçi Özel Halk Otobüsçüler Esnaf Odası Başkanı Ercan Soydaş ile özel halk otobüsü işletmecilerinin pandemi sürecini nasıl geçirdiğini konuştuk. Pandeminin kendileri için çok zor geçtiğini ifade eden Soydaş, yolcu kapasitelerinin yüzde 70 azaldığını belirterek, aynı şekilde gelirlerinin de yüzde 70 azaldığına dikkat çekti.
Tüm Özel Halk Otobüsleri Birliği (TÖHOB) Başkanı Ercan Soydaş, kamu hizmeti yapan ve ücretsiz hizmet yaptırılan tek sektör olduklarına vurgu yaparak, Ankara’da bir aracın günlük sadece akaryakıt tutarının 800 ila 1000 lira arasında değiştiğini belirtti. Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin önce mazot sonrasında ise nakdi destek sunduğunu söyleyen Soydaş, bunların güzel destekler olduğunu fakat daha sürdürülebilir çözümlere ihtiyaçları olduğunu ifade etti.
Tüm Özel Halk Otobüsleri Birliği (TÖHOB) Başkanı Ercan Soydaş, “Kamu hizmeti yaptığımız için çok zor bir süreçten geçiyoruz” ifadelerini kullanarak, “Araçlarımız trafiğe çıkmak zorundalar. Son zamanda ise alınan önlemler neticesinde kapasite sınırlaması da getirildi. Pandemi öncesi ile şimdiki yolcu sayımız arasında yüzde 70 düşüş yaşandı. Yolcu gelirine göre çalışan bir esnaf grubu olduğumuzu düşünürsek giderlerimiz artmasına rağmen gelir seviyemiz çok düşük” dedi.
“GİDER GELİRLE KIYASLANDIĞI ZAMAN KORKUNÇ BİR FARK ÇIKIYOR”
Otobüsçü esnafının birçoğunun sürekli araç yenilemek zorunda olduğunu belirten Soydaş, “Hem kullanılan otobüsler çok maliyetli hem de otobüslerin işletme maliyetleri çok yüksek olduğundan her esnafın mutlaka kredi borcu var. Birçoğumuzun zaten kredi borcu olduğundan ve eski kredilerini dahi ödeyemediğinden sunulan kredi desteklerinden de yararlanamadı. Verilen bin liralık nakdi desteklere birçok otobüs sahibimiz başvurdu. Fakat Ankara’da bir otobüsün aylık giderinin 57 bin civarında olduğunu düşünürsek verilen nakdi destekler de pek fayda sağlamadı diyebiliriz. Gider gelirle kıyaslandığı zaman arada korkunç bir fark çıkıyor. Tüm bunları düşündüğümüz zaman esnafımızın ayakta kalması çok zor gibi gözüküyor” diye konuştu.
Türkiye’de kamu hizmeti yapan ve ücretsiz hizmet yaptırılan tek sektör olduklarına vurgu yapan Soydaş, “Türkiye genelinde taşımaya bir rakam belirlenerek biniş başına ödeme yapılması gerekiyor. Çünkü toplu taşımaların kamu kaynağı ile kendini sürdürmesi çok zor. Bundan dolayı da sürekli özelleştirmeler oluyor. Belediyeler için toplu taşıma çok ciddi bir küflet. Birde toplu taşımaya düzenli olarak zam yapılmadığını düşünürseniz bir hayli zor geçiyor. Ankara’da 4 yıl içerisinde ilk kez Mansur Yavaş göreve başlayınca zam verildi örneğin, bunun dışında ulaşıma zam yapılmadı” dedi.
“TOPLU TAŞIMA SÜRDÜRÜLEBİLİR OLMAKTAN UZAKLAŞTI”
Toplu taşımaya zam yapıldığında insanların tepki vermesini de bir türlü anlayamadığını söyleyen Soydaş şunları söyledi: “Türkiye’de biliyorsunuz ki yeniden değerleme oranı ile vergiler, harçlar, köprü geçişleri gibi birçok şeye zam geliyor. Sanki ulaşımda maliyetler hiç artmıyormuş gibi düzenli olarak ulaşıma zam gelmiyor, zam gelse bile hemen ulaşıma gelen zamma tepki gösteriliyor. Biz de bu hususta Büyükşehir Belediye Başkanımıza her yıl devletin belirlediği yeniden değerleme oranına göre ulaşım ücretlerinin güncellenmesini önerdik. Çünkü ne biz sürekli zam isteyen taraf olmak istiyoruz ne de karşı taraf zam veren taraf olsun istiyoruz. Akaryakıt, personel, yedek parça gibi maliyetlere zam gelmemiş olsa biz de zam talebinde bulunmayacağız. Maalesef her şey zamlanıyor. Şunu da eklemek gerekir ki diğer illerle kıyaslandığında Ankara da ulaşımın ucuz olduğunu da söylemek mümkün. Gönül istiyor ki Ankara’da ulaşım daha ucuz olsun fakat bir tarafta da hayatın gerçekleri var biz de o gerçeklerden bağımsız yaşayamıyoruz. Şu süreçte birde yolcu gelirlerimizin yüzde 70 azaldığını da düşünecek olursanız zam kaçınılmaz oluyor. Ankara’da günlük bir aracın sadece akaryakıt tutarı 800 ila 1000 lira arasında değişiyor. Araçların 104 kapasitesi var normalde, son süreçte alınan önlemler neticesinde ise yolcu sayısı 40’lara düşürüldü. Şuan otobüs kullananların da yarısı zaten ücretsiz binenler. Dolayısıyla toplu yaşıma iyice sürdürülebilir olmaktan uzaklaştı. Pandemi dönemi bizi çok sarstı. Sanıyorum ki ayakta kalan esnafımızın toparlanması da yılları bulacak gibi.”
“TOPLU TAŞIMADA KULLANILAN AKARYAKITTA ÖTV MUAFİYETİ OLMALI”
Soydaş, işletmede kullandıkları her şeyin vergisini direkt ve dolaylı olarak ödeyen esnaf grubu olduklarını belirterek kendileri için sundukları çözüm önerileri için şunları söyledi: “Bütün yetkililere toplu taşımada kullanılan akaryakıtta ÖTV muafiyetinin olmasını ilettik. Bizden sonra birçok belediye başkanı da bunu dile getirdi. Aynı zamanda ücretsiz binişler için bizim sektörün desteklenmesi, sübvanse edilmesi gerekiyor. Belediyelerin sektörü sübvanse edebilmesi için ise kanunlarda var olan eksikliklerin giderilmesi gerekiyor. Örneğin ücretsiz binişler için kanunlarda belediyelerin ücretsiz binişleri ayarlayabileceği yazıyor fakat ayrıntılardan bahsedilmiyor. Dolayısıyla sektörün ayakta kalabilmesi için belediyelerin de mevzuat yönünden önünü kapatan şeylerin düzeltilmesi gerekiyor.”
Kayseri, Bursa, İstanbul gibi şehirlerde yeni biniş modellerine geçildiğine değinen Soydaş, “Benzeri yöntemlerle sektörün ayakta kalabilmesi için çeşitli iyileştirilmeler yapılabilir. Çünkü belediyeler de yolcu gelirine göre sektörün sürdürülebilirliğinin devam etmeyeceğinin farkında. Bunun için de esnafın içinde bulunduğu durumunu dert edinen belediye başkanları farklı modellerin geliştirilmesi için çalışmalarda bulunuyor. Ankara’da da EGO Genel Müdürlüğü bürokratları ile yeni modele geçilmesi için istişarelerimiz oldu. Onlar da konuyla ilgili çalışmalar yapıyorlar, fakat mevzuat yönünden var olan eksikler önümüzü kapatıyor. Yoksa bütün belediyelerin böyle modellere geçmek için çalışmalarının olduğunu da belirtmek gerekiyor” ifadelerini kullandı.
“ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ’NİN DESTEKLERİ İLE NEFES ALABİLDİK”
“Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin verdiği yakıt ve nakdi desteklerle nefes alabildik” diyen Soydaş şunları söyleyerek sözlerini sonlandırdı: “Devamında ne olacak, bu süreci nasıl atlatacağız hiç kimse kestiremiyor. Çünkü bize sunulan destekler de bir yere kadar devam edecek. Sonrasında yine bizim durumumuzdaki belirsizlik devam edecek. Uzun vadede sorunlarımızı çözecek çözümler üretilmeli. Bunun için akaryakıttan alınan ÖTV’lerin kaldırılması, ücretsiz taşımalar için başlatılacak düzenlemelerle biran önce çözüm üretilmeye başlanabilir. Biran önce bu tür düzenlemelerin hayata girmesi gerekiyor. Çünkü toplu taşıma ihtiyacı insanların en büyük ihtiyacı.”
(Türkan ÇATAL YILDIZ)
