Haber: Kadir GÜRHAN
Tüm Türkiye’de 1 Eylül’den itibaren av yasağı kalktı. Yasakların kalkmasıyla birlikte balıkçılar ağlarını denize atarak av sezonunu başlattı. Av sezonun açılmasını bekleyen Ulus Hal esnafı ve Ankaralılar, denizden umduğunu bulamadı. Yaklaşık 25 yıldır Ulus Hal’inde balıkçılık yapan Mahir Kaya, sezonun açılmasından 15 gün sonra balıkların tezgahlardaki yerini alabileceğini söyledi.
Halkın alım gücünün azalmasıyla birlikte balık tüketiminin de azaldığını belirten Kaya, balık miktarının artmasıyla birlikte fiyatların düşebileceğini ifade etti. Türk toplumunda balık kültürü olmadığına vurgu yapan Kaya, “Bu kültürün yokluğu da fiyatlara etki yapıyor. Üç tarafı denizlerle çevrili ülkemizde balık kültürü yok. Bir balık kültürü oluşturmalıyız. Öncelikle çocuklarımızı balığa alıştırmalıyız. İnsanlarımız ‘Benim evim kokuyor, binam kokuyor ben balık yapamam’ diyerek balık almıyor. Lokantaya gidiyor ama lokanta yemeği ile ev yemeği bir olmaz” dedi. Kaya, “Samimiyetime inanın Somalililer olmasa bu hal ayakta durmaz. Sadece balıkçılar değil başka esnaflarımızı da en fazla yabancılar tercih ediyor. Onlar sayesinde iş yapıyoruz” diye konuştu.
1 Eylül’de av yasağı kalkmasına rağmen Hal’de neden hareketlilik yok?
Av sezonu açıldı ama 15 Eylül’e kadar ancak av sezonu başlar. Eylülün 3’ü ve 15’i arası balık tam gelmez 15’inden sonra sezon başlar ve balık tezgahlardaki yerini alır.
Yasakların kalkması ile birlikte hangi balık çeşidinde artış oldu?
Yasakların kalkması ile birlikte tekir çok var, çinakop az, palamutta az ama yağmurlar bol olursa bol palamut olacağını düşünüyorum. İnşallah bol bereketli bir yıl olur.
Tezgahlarda en çok satılan balık hangisidir?
Halk olarak hamsiyi çok seviyoruz fiyatının da düşük olması sebebiyle bütçeye en uygun olan balık çeşididir. İstavrit, palamut, hamsi vatandaşın en çok tercih ettiği balıklar bunlar. En lezzetli balıklar da bunlar. Dolayısıyla en çok satılan balıkların başında bu çeşitler geliyor.
“BALIK ÇOĞALIRSA FİYATLAR DÜŞER”
Balık fiyatlarının durumu nedir, 15 Eylül’den sonra ne olur?
Yasakların kalkmasıyla birlikte denizlerden ne kadar bol balık çıkarsa fiyatlar o kadar düşer. Nasıl turfanda meyvenin ilk çıkışında fiyatı yüksek olursa balık fiyatları da bundan kaynaklı yüksek olur. Balık ne kadar bol olursa fiyatı o kadar düşer, vatandaşın alım gücü de yükselir. Vatandaşın alım gücünde tabii ki de düşüşler var ama o da bizim ülkemizden kaynaklanan bir şey değil. Pandemi nedeniyle bütün ülkelerde dünyanın her tarafında alım gücünde düşüşler yaşanıyor. Halkın alım gücü de gün geçtikçe düşüyor. Gelir sabit kaldı gider iki katına yükseldi. Onun için vatandaşın alım gücü yarı yarıya düştü.
“DENETİMLERİN YETERSİZLİĞİ FİYAT ARTIŞINA NEDEN OLUYOR”
Hal esnafı olarak bir sorununuz var mı?
Her yerde yeterince denetim yapılmalı. Tarım Bakanlığı ve ilgili diğer bakanlıklar bunu kontrol etmeli. Bazı insanlar kafasına göre fiyat değiştiriyor, bunun olmaması gerekiyor. Belli bir fiyat kotası olmalı ki balığın fiyatı bir yerde 10 liradan satılırken, başka bir yerde 20 liradan satılmamalı. Vatandaşın zaten alım gücü yok buna bir prosedür getirmeleri lazım. Aksi takdir de yetersiz denetimler fiyat artışına neden olmaya devam edecek.
Hal’in şu an ki durumu nasıl?
Pandemiden dolayı Hal’in eski işi yok. Ben 20-25 yıldır bu haldeyim eski Hal esnaflarındanım. Hal’in eski işi yok. Bunun bir sebebi de artık her yerde süpermarketlerin açılmasıdır. Süpermarketler memleketi mahvetti. Bir ürüne indirim yapıyorsa diğer ürünü iki katına satıyor fakat vatandaş bunun farkında değil. Her zaman alt kesim harcanıyor, mağdur ediliyor.
“SOMALİLİLER SAYESİNDE İŞ YAPIYORUZ”
Bölgede yoğunlukta yaşayan mültecilerin Hal’e katkısı nedir?
Mültecilerin bize tabii ki katkısı var. Samimiyetime inanın Somalililer olmasa bu hal ayakta durmaz. Sadece balıkçılar değil başka esnaflarımızı da en fazla yabancılar tercih ediyor. Onlar sayesinde iş yapıyoruz. Balığı seviyorlar, balık kültürleri var. Üç tarafı denizlerle çevrili ülkemizde balık kültürü yok. Bir balık kültürü oluşturmalıyız. Öncelikle çocuklarımızı balığa alıştırmalıyız. İnsanlarımız ‘Benim evim kokuyor, binam kokuyor ben balık yapamam’ diyerek balık almıyor. Lokantaya gidiyor ama lokanta yemeği ile ev yemeği aynı olmaz. Lokantada yenilen yemekler sağlıksız. Herkes sosyete olmuş ev kokacak diye balık yapmıyor. Böyle olduğumuz sürece her zaman kaybeden biz oluyoruz kültürümüz de yavaş yavaş yok oluyor. Çocuklarımıza o kültürü aşılamıyoruz yeni nesil hep sağlıksız ve hazır gıdalar tüketiyor. En sağlıklı yemek evde yapılan yemektir.
“TOPLUM OLARAK BALIK KÜLTÜRÜ OLUŞTURMALIYIZ”
Bu konuda anne babalara ve Ankaralılara vermek istediğiniz bir mesaj var mı?
Balık sağlıktır. Toplum olarak balık kültürü oluşturmamız gerekiyor. Bol bol balık yiyeceğiz, yedireceğiz. Donmuş hazır gıdalardan uzak durmamız gerekir. Kanser kaynaklı ölümlerin çoğu sağlıksız gıda tüketiminden kaynaklanıyor. Bazı kişilerin balık kızartırken, 5 kiloluk kızartma yağını 3 gün kullandığını biliyoruz. Evde balık tüketmenin sağlıklı olduğunun bilincinde olmamız gerekir.
Fiyata gelirsek. İstavritin kilosu 15, 20, 25 lirayı bulabilir. İlerleyen günlerde fiyatlar kesinlikle düşecektir. Bu ilk gün yani bununla bütün sezonu kıyaslamak yanlış olacak. İki günlük veya bir haftalık süre bazında daha net ortaya çıkacaktır yani. Tekir için fiyatlar değişken oluyor. Geçen sene yani 40 lirayla 60, 70, 80 liraya kadar çıkmıştı. Bazı günler 30 liraya kadar düşebiliyordu. Bu sezon ilk çekilen ağlarda istavrit var, mezgit çok az tekir balığı var. Şu anda başlangıç olarak çoğunlukla istavrit tutuldu. Tekir balığı geldi, çinekop yok. Lüfer şu an gözükmüyor ama bu 10 günlük süreçte netleştirebiliriz bunu. İstavrit 20,25 lira civarında burada satışı var şu anda. Balıkçıların ve reislerin söylediğine göre bir öngörü olarak bu sene palamut zayıf olacak. Hamsi, istavrit, barbun, tekir bu ürünler mevcut. İstavritin bugünkü fiyatı burada 25-30 lira civarında Balık Hali'nden çıkışı var. Tezgahlarda bu 50-60 liraya kadar çıkabilir. Çünkü üzerlerine maliyetleri biniyor, işçilikler biniyor. Tekir şu anda burada 50 lira 60 lira. Tezgahlarda 80-90 liraya kadar çıkabilir.
