Bir bellek oluşturmak için bir süredir her ayın son makalesini bir sonraki ayın önemli olaylarına ayırmaya karar vermiştim. Yüz yıl önce bu ay yani Aralık 1920’de önemli ne olaylar oldu, sizler için özet çıkardım.
1 ARALIK Demirci Mehmet Efe Ayaklanması başladı. Ayaklanma 20 Aralık’ta bastırıldı.
2 ARALIK Yunanistan Kralı için halkoylaması yapıldı. Halkın yüzde 60’ı Kral’ın ülkeye dönmesi yönünde oy kullandı.
3 ARALIK Ermenilerle Gümrü Antlaşması imzalandı.
5 ARALIK Mustafa Kemal Paşa, İstanbul Hükümeti tarafından Sevr Anlaşması’nı imza etmesi konusunda Ankara’yı ikna etmek amacıyla gönderilen üç nazır İzzet Paşa, Salih Paşa ve Hüseyin Kazım Bey ile Bilecik’te buluştu. Mustafa Kemal, İstanbul Hükümeti’ni tanımadığını belirtti. Kurul üyeleri, kişisel olarak görüşme yapmayı kabul etti.
6 ARALIK Mustafa Kemal Paşa, İstanbul Hükümeti heyetini, Milli Mücadele’ye katılmaya ikna etmek için alıkoyarak Ankara’ya getirdi. Anadolu Ajansı, yayımladığı resmi bildiride, heyette yer alan kişilerin TBMM ile temas etmek vesilesi ile Ankara’ya geldiklerini, İngilizlerden kaçtıklarını bildirdi.
Konya İstiklal Mahkemesi tarafından bölgede ayaklanma çıkaranlara yardım etmekle suçlanıp Erzurum’da sürgün hayatı yaşamaya mahkûm edilen Mebus Abdülhalim Çelebi ve Kazım Hüsnü Bey hakkındaki kararı TBMM, mebusların dokunulmazlığı ilkesine aykırı buldu. Ayrıca yapılan soruşturma eksik görülerek yok sayıldı.
7 ARALIK Türkiye İştirakiyun Fırkası kuruldu. Yasal olmayan Türkiye Komünist Fırkası ve Yeşilordu teşkilatının birleşmesiyle oluşan bu parti Ocak 1921’de hükümet tarafından kapatılacak.
9 ARALIK TBMM matbaa araçları, kitap ve gazete kâğıtlarının gümrüksüz olarak getirilmesini öngören Hükümet teklifini 4’e karşı 91 oyla kabul etti.
19 ARALIK Kral I. Konstantin, Atina’ya döndü. Bunun için 5 Aralık’ta Yunanistan’a halkoylaması yapılmıştı. 1868’de Yunanistan’da doğan Konstantin, 1913’te taç giymişti. Birinci Dünya Savaşı’ndan Yunanistan’ı tarafsız tutma politikası nedeniyle 1917’de tahttan indirilmiş, İsviçre’de zorunlu ikamete tabi tutulmuştu. İtilaf Devletleri, Kral’ın ülkeye dönüşü halinde Yunanistan’a yardımı keseceklerine dair iki kez nota verdiler. Kral, daha önceki yönetimin politikasını devam ettirdi. Anadolu macerası sonrası 27 Eylül 1922’de bir ayaklanma ile tahttan tekrar indirildi. Bir yıl sonra İtalya’nın Palermo kentinde yaşamını yitirdi.
24 ARALIK TBMM’de oluşturulan bir “Öğüt Kurulu” Çerkez Ethem ile görüşmek üzere Kütahya’ya geldi. Heyette Celal (Bayar) Bey, Kılıç Ali Bey, Eyüp Sabri Bey, Vehbi Bey ve Çerkez Ethem’in ağabeyi Reşit Bey yer aldı.
27 ARALIK TBMM’de oluşturulan “Öğüt Kurulu” Çerkez Ethem ile görüştükten sonra Ankara’ya, Ethem ve kardeşi Tevfik Bey’in Meclis kararlarına uymaya söz verdiklerini ancak Güney Cephesi Kumandanı Refet Bey ile 12. Kolordu Kumandanı Fahrettin Bey’in görevlerinden alınmalarını istediklerini bildirdi. Ankara ise tüm birliklerin kayıtsız şartsız Meclis’in yasalarına ve Hükümet’in emirlerine bağlı olacağını kararlaştırdı. Bu nedenle Çerkez Ethem’in talepleri reddedildi. Kurul’un Ankara’ya dönmesi istendi.
Çerkez Ethem Ayaklanması başladı. Ayaklanma 23 Ocak 1921’de bastırıldı.
28 ARALIK Bakü merkezli Türkiye Komünist Fırkası lideri Mustafa Suphi ve arkadaşları Kars’a geldi. Ankara’ya giderek Mustafa Kemal Paşa ile görüşmek isteyen heyet, buradan Erzurum’a geçek.
30 ARALIK İkinci Yozgat Ayaklanması bastırıldı. Ayaklanma 5 Eylül’de başlamıştı.

Editör: TE Bilisim