101 yıl önce Afganistan’da Emanullah Han 3 Mayıs 1919’da İngilizlere karşı bağımsızlık mücadelesini başlatırken 19 Mayıs 1919’da da Mustafa Kemal Paşa, Samsun’a çıktı. Mustafa Kemal Paşa, İngilizlere karşı bağımsızlık bayrağını açan Afganistan ile Türkiye’nin Milli Mücadele yıllarındaki kaderini aynı gördü. Kader ortağı bu iki ülke arasındaki işbirliğini oldukça önemsedi.
Ankara Hükümeti bu nedenle Sovyet Rusya’nın yanı sıra Azerbaycan ve Afganistan ile de ilişki geliştirmek için hamleler yaptı. Azerbaycan’da bir temsilcilik açmak için 12 Ağustos 1920’de Memduh Şevket Bey, Bakü’ye elçi olarak tayin edildi. 18 Ağustos 1920 tarihinde de Abdurrahman Bey, Afganistan’ın başkenti Kabil’e temsilci olarak atandı.
Ankara Hükümeti tam da o günlerde Milli Mücadele’yi başarıya götürmek için silah, cephane ve para bulmaya çabalıyordu. Bunun için tek seçenek Sovyet Ruslar idi.
TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa, Meclis’in açılışından üç gün sonra 26 Nisan 1920 tarihinde Lenin’e bir mektup yazdı. Bu, iki ülkenin uzun süre birbirini tartacağı inişli çıkışlı ilişkinin de başlama tarihi oldu.
19 Şubat 1921’de ise Moskova’ya giden ve Sovyet Rusya ile dostluk anlaşması için temaslarda bulunan Türk heyeti, bir yandan da Afganistan heyeti başkanı Muhammed Veli Han ile görüşüyordu. Afganlar da Türk heyeti gibi Ruslarla anlaşmak için o sırada Moskova’daydı. Afganlar, Ruslarla 28 Şubat 1921’de dostluk anlaşmasına imza attı.
1 Mart 1921’de de Türk-Afgan Dostluk ve İşbirliği Anlaşması imzalandı. Böylece Gümrü Anlaşması’ndan sonra uluslararası planda ikinci önemli anlaşmaya imza atılmış oldu.
Afganistan bu antlaşmayla Türkiye’yi tanıyan ilk devlet oldu. Türkiye de Afganistan’ı Rusya’dan sonra tanıyan ikinci devlet. Bu arada belirtelim, Afgan Elçiliği, Rusya’dan sonra Ankara’da açılan ikinci elçilikti. Afganistan’ın ilk elçisi Sultan Ahmet Han 21 Nisan 1921’de Ankara’ya geldi ve törenle karşılandı.
99 yıl önce 10 Haziran 1921 Cuma günü de Ankara’da, Afgan Elçiliği’nin açılış töreni yapıldı. Elçilik gönderine bayrağı bizzat Mustafa Kemal Paşa çekti. Bu aslında “İki gözüm var. Biri Türkiye, biri Afganistan” diyen Afganistan Kralı Emanullah’a, Anadolu’dan gönderilen bir selamdı.
Atatürk’ün Afganistan’a verdiği önemin bir başka göstergesi de 25 Mayıs 1922 tarihinde Abdurrahman Bey, Türkiye’ye dönerken yerine de Kabil’e sefir olarak Medine Müdafii Çöl Kaplanı Fahrettin Paşa’nın atanmasıydı.

Editör: TE Bilisim