Amerikan Senatosu, ABD'ye maddi kazanç getirmeyeceği, aksine külfet getireceği gerekçesiyle Ermenistan üzerinde ABD mandasını reddetti. *Bakanlar Kurulu, Batı'da insaf olmadığı gerekçesiyle Karabekir Paşa’nın 26 Nisan tarihli Doğu seferi isteğine yeniden izin vermedi. *Kılıç Ali, 80 kişilik kuvvetiyle Antep'ten Yozgat'a geldi. Çapanoğullarından Celal ve Edip Beylerin evi önüne nöbetçi dikti. (Yozgat isyanını 23 Haziran'da Çerkez Ethem bastırdı.) *Urfa yöresinde yerleşik Milli Aşireti, Fransızların kışkırtmasıyla Ankara'ya karşı ayaklandı. *Halil Paşa, Mustafa Kemal'in Lenin'e hitaben yazdığı 26 Nisan tarihli mektubunu Dışişleri Bakanı Çiçerin'e verdi. *İstanbul Hükümeti'nin Zonguldak Mutasarrıfı Kadri Efendi, "yakayı ele vereceğini anladığından" yanında getirdiği 2 mülkiye müfettişi ile birlikte bir Rus vapuruna binip İstanbul'a kaçtı. Onunla gelen 20 polis memuru ve telgrafçılar Kuvayı Milliye'ye katıldı. *Vakit gazetesi, Yunanlılar, Bulgar sınırına doğru önemli askeri harekâtta bulunduğunu, Gümülcine ve Dedeağaç'ın işgalini yazdı. YÜZ YIL ÖNCNE 2 HAZİRAN *20 günlük ateşkes üzerine Fransızlar Kozan'ı terk ederken 7.500 Ermeni'yi de yanlarında götürdüler. Ermeniler, ayrılmadan önce evlerini yaktılar, bahçelerini bozdular, fidanlarını söktüler. "Kemal kuvvetleri Kozan'ı ateşe verdi" yalanı yayınlandı. *Mustafa Kemal Paşa’ya ve Ali Fuat Paşa düzenlenen suikast ortaya çıkarıldı. *Hindistan'ın Allahabat şehrinde yapılan toplantıda, Sevr Anlaşması'ndan dolayı İngiliz Hükumeti'ne karşı direnme kararı alındı. *Yunan ordusu, Batı Trakya'daki ileri harekâtını tamamladı. Karaağaç'a kadar geldi. YÜZ YIL ÖNCE 3 HAZİRAN *Sovyet Dışişleri Bakanı Çiçerin, Mustafa Kemal Paşa’nın, Lenin'e hitaben yazılmış olduğu mektuba; iki ülke arasında dostça ilişkiler ve birlik anlaşması için diplomatik ilişki içeriğinde yanıt verdi. *Moskova'da Sovyet Hükümeti ile Türk delege kurulu arasında yoğun görüşmeler yapıldı. *Cemal Paşa da Moskova'dan Mustafa Kemal Paşa’ya gönderdiği mektupta; Türkiye'ye yardım sağlamak için yaptığı çalışmaları anlattı. *Yozgat'ta duruma hakim olmak için 1 Haziran'da Antep'ten Yozgat'a getirtilmiş olan Kılıç Ali, Akdağmadeni'ne gitti. 130 erden meydana gelen Çorum Birliği de bölgede huzursuzluk yaratanları bastırmak için Zile'ye gönderildi. *Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti Başkanı Melek Reşit ve Sorumlu Yazman Şefika Kemal imzalarıyla Kangal şubesine yazılan yazıda, şubenin açılışından duyulan memnunluk dile getirildi. *Eskişehir'de 500 kişilik Albayrak Taburu'ndan sonra İntikam Taburu da kuruldu. YÜZ YIL ÖNCE 4 HAZİRAN *Doğu Cephesi Komutanı Karabekir, Ermenilere karşı harekete geçmek için bir kere daha izin istedi ve Soğanlı Geçiti'nin zaptedilmesini tavsiye etti. *Dün Radek'le görüşen Halil Paşa, Moskova'dan Mustafa Kemal'e yazdığı mektupta, Sovyetlerin Türkiye'ye vermeye söz verdikleri yardımı anlattı. *Fransız yönetimi Adana'da şekeri karne ile vermeye başladı. Adam başına haftada 50 gram şeker, kilosu 15 kuruştan veriliyor. Ekmek ve et de karne ile satılıyor. *İngilizlerin Paris Büyükelçiliği'nden Dışişleri Bakanı Curzon'a: Fransız Başbakanı'nın çok gizli tutulması kaydıyla verdiği bilgi: Kilikya'da kuvvetlerimiz çok güç durumda kaldı. Mustafa Kemal'le 20 günlük bir ateşkes için uzlaştık. Başka çıkar yolumuz kalmadı ... *Ziya Gökalp'in Malta'dan eşine mektubu: "Herhalde milletin saadetli devresi yakında başlayacaktır. Ben buna kaniyim". *Peyamı Sabah; “İngiliz kralının doğum günü nedeniyle İngiliz savaş gemilerinde ve Taksim'de 21 pare top atıldı,” diye yazdı. YÜZ YIL ÖNCE 5 HAZİRAN *Padişah Vahdettin'in 27 Mayıs İngiliz Kralı V. George’e mektup yazmıştır. Kral verdiği yanıtta; Türkiye'nin geleceğinin İtilaf yönetimlerinin elinde olduğunu bildirdi. *Gece (4/ 5), Suruç' ta bulunan kuvvetler ve Kuvayı Milliye'nin yaptığı bir baskınla, Fransızların tuttukları Arappınar istasyonu geri alındı. *Yozgat'lı derebeyi Çapanoğulları, Ankara Hükümeti aleyhindeki propagandalarını açıktan yapmaya başladı. *Kuvayı Milliye'ye karşı kurulan Kuvayı İnzibatiye'nin kimi erle ve çavuşları cephane sandıklarını da yanlarına alarak Kuvayı Milliye'ye katıldı. *Yunanlılar, Sarıgöl'ü işgal ettiler. *Zonguldak Kuvayı Milliyesi kuruldu. *Mustafa Kemal Paşa, "Halk Hükumeti"nin dışişleri örgütünü yeniden düzenlemek üzere görüşmelerde bulunmak için Roma'da bulunan eski büyükelçi Galip Kemali Bey'i Ankara'ya çağırdı. *Mebusların memurluk yapıp yapamayacaklarının Meclis kararına bağlı olması benimsendi. *Bursa Valisi, Mustafa Kemal Paşaya yazdığı mektupta; Ömer Aziz Bey adında biri gelerek, İngilizlerin bir anlaşma zemini aradıklarını bildirmek için Ankara’ya gitmek istediğini bildirdi. Adı geçenin "hafiye kırıntısı" olduğunu anlaşıldı. *Lenin; Komünist Enternasyonal İkinci Kongresi için hazırladığı tezlerin ilk taslağında; kurtuluş hareketlerini hanların, toprak ağalarının, mollaların durumunu pekiştirme çabalarıyla bağdaştırmaya çalışan Pan İslamizm benzeri akımlarla mücadele etme zorunluluğunu ileri sürdü. YÜZ YIL ÖNCE 6 HAZİRAN *İstanbul Birinci Divan-ı Harb-i Örfi, Kuvayı Milliye önderlerinden bir grubu daha idama mahkûm etti. *Ankara, Karabekir'in ısrarı üzerine Baku ile Erzurum arasında Ermenistan engelini kaldırmak amacıyla bir saldın hazırlığına girişilmesine izin verdi. *Tokat ve Zile yöresindeki kargaşa devam etti. *Çorum Mutasamfı Cemal Bey (Bardakçı), Tokat Mutasamflığı'nı Çapanoğullan'na karşı uyardı. *Trakya Milli Komutanı Cafer Tayyar Bey, Yunan istilasına karşı Trakya'nın birlikte savunulması, Türkiye'ye gizlice silah verilmesi girişiminde bulundu. *Kuvayı Milliye'ye katılmak için İstanbul'dan gece (6/7) havalanan 3 uçak, Anadolu'ya geçemedi. Uçaklar kalkamadılar, biri yandı, ikisi kırıldı. *Damat Ferit, Anadolu’ya yardım için İstanbul’dan gidecek olanları engellemesini, İngiliz işgalcilerden istedi. *Peyamı Sabah gazetesi; İngilizlerin, Küçükçekmece'de top atışı yapacaklarını duyurdu. YÜZ YIL ÖNCE 7 HAZİRAN *Doğu Cephesi Komutanlığı, Erzincan, Erzurum ve Van'da seferberlik ilan etti. *İstanbul Hükümeti'ne verilen, barış şartlarına cevap verme süresi 15 gün uzatıldı. *TBMM'nde, Mustafa Kemal Paşa, iç ve dış siyaset hakkında bilgi verdi. *İstanbul Hükümeti'nin 16 Mart'tan sonra yaptığı bütün anlaşmaların, sözleşmelerin, verilmiş imtiyaz ve yazışmaların geçersiz sayılmasına dair bir kanunla kabul edildi. *Haberalma Genel Müdürlüğü kuruldu. *Merkezi Sivas'ta olmak üzere bir Yargıtay kurulması kararlaştırıldı. *Yurt savunması ve genel asayiş işlerinde kullanılmak üzere, Milli Savunma Bakanlığı'na bağlı Seyyar Jandarma Müfrezesi hakkındaki kanun kabul edildi. *Zile sırtlarında isyancılarla askerler arasında çarpışmalar oldu. *Bitlis'in Garzan kasabasında 20 Mayıs'ta ayaklanmış olan Cemil Çeto, hükümet kuvvetlerine teslim oldu. *Kuvayı İnzibatiye Komutanı Suphi Paşa, Kuvayı Milliye Komutanı Ali Fuat Paşa ile ilişki kurdu, üzerine yürüdüğü takdirde Kuvayı İnzibatiye'nin direnemeyeceği anlaşıldı. *Sevr Anlaşması'nı kutlamak üzere Yunan Parlamentosu tatil ilan etti. *Fransız haber alma raporunda; Mustafa Kemal Paşa’nın günden güne güçlendiğine, asi diye idama mahkûm olsa da gelecekte milli kahraman milli kahraman olacağına değinildi. *Hâkimiyeti Milliye (günümüzde ulus gazetesi), Mustafa Kemal Paşa'nın Amerikan gazetesine demecinde Ermenistan hülyasından söz ettiğini yazdı. YÜZ YIL ÖNCE 8 HAZİRAN *Erzincan ve Van'da 1889- 1900 doğumlular silahaltına alınmaya başlandı. *Zile kalesine çekilmiş olan askerler, önceki gece şehre girmiş olan isyancılara teslim olmak zorunda kaldı. *Akdağmadeni'nin kimi köyleri de isyancılara katıldı. *Ankara'nın haklarında tutuklama karan aldığını, Yahya Galip Bey Çapanoğlu’na haber uçurduğu için Çapanoğlu, Yozgat'ı terk etti. *Viranşehir ve Siverek yöresinde yayılmış olan Milli Aşireti isyan etti. *Geçici ateşkes anlaşmasına uymayan Fransızlar, Kömür beldesi Karadeniz Ereğlisi'ni işgal ettiler. Mustafa Kemal Paşa, direnme talimatı verdi. *Mustafa Kemal, Konya'da bulunan Fevzi Paşa'ya çektiği telde, İtalyan Fogo'nun geldiğini ve İtalya'nın Türkiye'ye yardıma hazır olduğunu söylediğini ve bu bilginin içtenliğinden kuşkulu olduğunu bildirdi. YÜZ YIL ÖNCE 9 HAZİRAN *Bir ayaklanmanın arifesinde olan Yozgat'ta sıkıyönetim ilan edildi. *Damat Ferit Paşa'yı ve yakınlarını öldürmek amacıyla gizli teşkilat kurmakla suçlanan kimi Kuvayı Milliyeciler hakkında idam kararı verildi. *Denetime çıkan Fezi Paşa’ya halk; "İzmir'imizi istiyoruz" dedi. *Damat Ferit, İngiliz Yüksek Komiserliği'ni ziyaret ederek barış şartlarının düzeltilmesini istedi. *Damat Ferit, İngilizlerden Mustafa Kemal Paşaya karış 50.000 askerin silahlandırılmasına izin verilmesini de istedi. *Kızılordu, Karabağ'a girdi. İngilizlerin kışkırtmasıyla, karşı harekete önderlik eden Nuri Paşa İran'a sığındı. *8. 500 Ermeni ailesi, Antep'ten Kilis'e nakledildi. YÜZ YIL ÖNCE 10 HAZİRAN *Tokat, Zile ve Yıldızeli'nde sıkıyönetim ilan edildi. 1884- 1893 doğumlular silah altına çağrıldı. *Fransız gemileri Karadeniz Ereğlisi'ni bombaladılar. Kuvayı Milliye ve memurlar çekilmeğe mecbur kaldılar. *General Milne, Kuvayı İnzibatiye'nin silahsızlandırılmasını emretti. *İngiliz Yüksek Komiserliği'nin bugünkü raporlarından birine göre, Damat Ferit, Veliaht Abdülmecit'i, Mustafa Kemal'le işbirliği yaptığından şüphelendiği şikâyet etti. * Türklere taraftarlık güden birçok kişiyi sürdüğünü, birçok mahalli gazeteyi kapattığını dile getiren Emir Faysal, Fransızların Mustafa Kemal Paşa ile anlaşırlarsa rahatsızlığını belirtti. YÜZ YIL ÖNCE 11 HAZİRAN *Padişah, gizli örgüt kurmakla suçlanan kişiler hakkında Divan-ı Harb-i Ôrfi'nin idam kararını onayladı. *Kılıç Ali kuvvetleriyle Akdağ-Yozgat hattını kesen isyancılar çarpıştı. *Bakanlar Kurulu, Sovyetlerle anlaşma yapacak kurula Lazistan Mebusu Osman Bey'in de katılmasını kararlaştırdı. *Yurtdışına kaçmış olan İttihatçı Cemal Paşa, Moskova'dan Mustafa Kemal Paşa’ya yazdığı mektupta, Türkistan, Afganistan ve Hindistan taraflarında İngilizler aleyhine çalışacağını belirtti. *Hükumet Kürt Teali Cemiyeti'nin kapatılmasına karar verdi. *Peyamı Sabah gazetesi, Mustafa Kemal Paşa ile arkadaşları arasında anlaşmazlık olduğunu yaydı YÜZ YIL ÖNCE 12 HAZİRAN *Damat Ferit Paşa, Ali Kemal ve Sait Molla'yı öldürmek için gizli örgüt kurmak Halil İbrahim, Dramalı Rıza, Mehmet Ali ve Tevfik Sükuti, İstanbul'da asılarak idam edildiler. *Cemil Cahit Bey kuvvetleri, Zile ayaklanmasını sonlandırdı. *Fransız askerleri ve Ermenilerden meydana gelen kuvvetler, Adana’da Kahyaoğlu katliam yaptılar. * Paris Barış Konferansı'na Damat Ferit gitti. Ankara çağrılmadı. YÜZ YIL ÖNCE 13 HAZİRAN *Yozgat'ın Padişah'a bağlı derebeyleri olan Çapanoğulları, Yozgat üzerine yürüyor. (Şehir yarın Çapanoğullarının eline geçecektir.) *Ankara, Doğu seferine hazırlanıyor. *Mustafa Kemal Paşa, katliam yapan Ermenileri protesto etti. *Yunanistan’da, Uşak ve Bursa’ya saldırmak için 19 yaşından büyük bütün gençler askere çağrıldı. *İngiliz Yüksek Komiseri Robeck'in bugünkü raporunda; Damat Ferit’in, Mustafa Kemal Paşayı yok etmek istediğini yazdı. *İngiliz Kontrol Subayı Rawlinson'un arabalarına Erzurum'da el konuldu. * Vakit gazetesi, idamları yazdı YÜZ YIL ÖNCE 14 HAZİRAN *Yozgat, tekbirler getirerek Çapanoğullarının eline geçti. *Çapanoğulları, hükümet binası önünde halka, Şeyhülislam Dürrizade Abdullah'ın Padişah'ın ve Damat Ferit Hükümeti'nin fetva, ferman ve bildirilerini okudular, kendilerine karşı olan bazı kişileri astılar. *Ankara Hükumeti, Çorum ve bağlı ilçelerdeki mal sandıklarıyla Ziraat Bankası şubelerindeki paraların Ankara'ya gönderilmesini emretti. *Mevcudu 2000'i bulan Kuvayı İnzibatiye, İzmit'te, milli müfrezelere karşı saldırıya geçti. *İngiliz Hint birliği de İzmit'te milli kuvvetlere saldırdı. *Ankara, İstanbul'a, kendisiyle hiç bir ilişkiye geçmeyeceğini, tek başına ve bağımsız davranmaya devam edeceğini bildirdi. *Dün Paris'e gitmek üzere İstanbul'dan ayrılan Damat Ferit Paşa'nın başbakanlık *28 Mayıs'ta Pozantı'da esir alınan Menil Kuvvetleri, Fransızların elindeki Türklerle değiştirildi. *ABD Yüksek Komiseri Bristol'un, Milliyetçiler Ankara'da çok iyi örgütlenmişlerdir. Düzgün işleyen bir meclisleri olduğunu belirti. *Ziya Gökalp, kızı Hürriyet'e: “Bir zaman gelecek ki, bütün in?anlar, bütün milletler hür olacak, kalpler hür olacak, vicdanlar hür olacak.” Diye yazdı. YÜZ YIL ÖNCE 15 HAZİRAN *Bir İngiliz subayı, Ali Fuat Paşa'nın karargâhına gelerek Kuvayı İnzibatiye'nin silahlarının alındığını bildirdi. *Yıldızeli karakolunu basan 100'e yakın isyancı, jandarmaların donanımlarını aldılar. *Çorum, Yozgat, Tokat çevresinde isyancılara karşı tedbirler alınmaya devam edildi. *Mustafa Suphi, Mustafa Kemal Paşa’ya yazdığı mektupta "Anadolu rençberlerinin son rızkına saldıran bir barışa kim karşı koyarsa, iştirakiyun teşkilatının yardımına kavuşacaktır" denildi. *Padişah, İstanbul 1 Numaralı Divan-ı Harb-i Ôrfi (aralarında Ankara Müftüsü Rıfat -Börekçi-nin’de olduğu) ulusalcıların bir kısmı hakkında idam fermanını da onadı. *Bakanlar Kurulu, 41 sayılı kararname ile asker ihtiyaçlarını karşılayabilmek için tutuklu ve hükümlülerin yargı işlemlerini erteledi. *İstanbul Hükümeti, Malta'da tutuklu kişilerin "yurtseverce olmayan" hareketlerinden dolayı maaşlarını kesti. *Venizelos, Londra'dan Atina'daki dış işleri bakanına gönderdiği gizli telgrafta, 22 Haziran'da başlayan Yunan genel saldırısı için İngiliz Başbakanı ile görüşmelerini anlattı. YÜZ YIL ÖNCE 16 HAZİRAN *Tokat ve Yozgat yöresinde isyan hareketi devam etti. *Çiçekdağı Belediye Başkanı, isyancılara karşında 33 jandarmanın hepsinin kaçtığını bildirdi. *İsyancılar Alaca'yı işgal etti. *Mustafa Kemal Paşa, Yozgat isyanını bastırmak için Eskişehir'de Yunanlılara karşı savaşmaya hazırlanan Çerkez Ethem'i Ankara'ya çağırdı. *Ateşkese rağmen Fransız atlı askerleri, Tarsus çevresinde bazı köyleri yağma ettiler ve yaktılar. Köylüler Fransızlara karşı koydu. *Doğu Ordusu'na bağlı 3. Kafkas Tümeni, Ermenistan üzerine hareket için yaklaşma yürüyüşüne başladı. *İngiliz Yüksek Komiseri'nin raporunda; "Yunanlıları hemen harekete geçirmek lazım. Bu şekilde milliyetçileri İzmit'ten uzaklaştırırız.” cümleleri yer aldı. YÜZ YIL ÖNCE 17 HAZİRAN (Bu gün Hakka yürüdüğünü üzüntüyle öğrendim, günümüzün önemi yazarlarından değerli dostum METİN AYDOĞAN’a Tanrıdan rahmet dilerim.HM). *Fransızların 20 günlük ateşkes anlaşmasını birkaç kez bozmaları üzerine Mustafa Kemal Paşa, bütün Fransız cephesinde savaşın başlatılmasını emretti. *İngiliz, Fransız ve İtalyan yüksek komiserlerinin hükümetlerine bildirdikleri ortak kaygıları: Milliyetçi kuvvetlerin Çanakkale ve İstanbul üzerine ilerlemeleri pek ciddi bir durum yarattığı yönünde oldu. *Kuvayı Milliye'ye karşı bir başarı kazanamayan, erlerinin bir kısmı Kuvayı Milliye tarafına geçen Kuvayı İnzibatiye kuvvetleri, İzmit'ten gemilerle İstanbul'a gönderildi. *İzmit, ulusalcıların eline geçti. *Kilis Ermeni Cemaati Başkanı Ohanis ve Ermeni ileri gelenleri, Mustafa Kemal Paşa’ya bir tel çekerek Türklerle öz kardeş olduklarını, bundan sonra da birlikte yaşamaya azmettiklerini belirttiler, durumun ilgililere bildirilmesini istediler. *Nuri Bey (Conker), Ankara Valiliği görevine başladı. *Ziya Gökalp'ten kızı Seniha'ya ;” Bugün bayramdır. On sekiz aydır ki ben çile çekiyorum. Fakat bu uzun çileyi yalnız ben değil bir millet, bütün bir ümmet çekiyor. O halde umumun büyük bir bayramını beklemeliyiz” diye yazdı. *Alemdar gazetesinde R. Cevat; “Kuvayı Milliye, zehriini İttihat Terakki'den alıyor” diye yazdı. YÜZ YIL ÖNCE 18 HAZİRAN *Fransızlar Zonguldak'ı ikinci defa işgal ettiler. *Ali Fuat Paşa, Batı Cephesi Genel Komutanlığı'na getirildi. * Sovyetler, 30 Mayıs'ta yürürlüğe giren 20 günlük Türk-Fransız ateşkes anlaşmasından kuşkulandıkları için, bugün gönderilecek olan Sovyet yardımlarının yola çıkarılması ertelendi. *Yeniden ayaklanmış olan Milli Aşireti kuvvetleriyle ordu birlikleri arasında Urfa yöresinde çarpışmalar oldu. *İkdam gazetesi; İngiliz ajanı Sait Mollanın “İngiliz düşmanlığı yoktur. Dediğini haber yaptı. YÜZ YIL ÖNCE 19 HAZİRAN *Türk-Fransız cephelerinde çarpışmalar yeniden başladı. *Kuvayı Milliye'nin baskılarıyla Fransızlar, Karadeniz Ereğlisi'ni boşaltmak zorunda kaldılar. *Mersin kıyılarında donanma himayesinde saldırıya geçen Fransızlar püskürtüldü. *Ordu kuvvetleri isyancı Milli Aşireti kuvvetlerini Güneydoğu yöresine sürdü. *Tokat'a bağlı kimi yerlerde, isyancılarla milli kuvvetler arasında çarpışmalar oldu. *Çorum'dan giden bastırma kuvvetleri, Alaca'da isyancıların eline düştü. *Ermeniler Merdenek ve Bardız (Şenkaya) bölgesine saldırdılar. * Venizelos, İtilaf Devletleri'nde. Anadolu'da "asayişin" sağlanmasını rica etti. *Yunan Genel Karargâhı, girişeceği genel saldırın yönünü birliklerine bildirdi. YÜZ YIL ÖNCE 20 HAZİRAN *Mustafa Kemal Paşa, Sovyet Dışişleri Bakanı Çiçerin'in mektubuna yazdığı cevapta; Sovyetlerle temasın gerçekleştirilmesi için çaba gösterilmesini istedi. Ayrıca, emperyalistlerin • Türk milletini araç yapma isteklerine engel olduklarını anlattı. *Mustafa Kemal Paşa, Ankara'dan Batı Cephesi'ne hareket etti. *L. George, "Mustafa Kemal'in başarısı Araplara da bulaşabilir. Bu sebeple onun mutlaka ezilmesi gerekir" dedi. *San Remo'da yapılan toplantıda Mustafa Kemal'e bir darbe indirmek için Yunanlıların derhal ileri harekete geçirilmesi kabul edildi. *Çerkez Ethem'in başında bulunduğu Kuvayı Seyyare, Yozgat isyanını bastırmak için 5 gündür Eskişehir'den Ankara'ya taşınıyor. *Ankara'da 70 subay, 2100 piyade, 1300 hayvan ve 8 makinalı tüfek hazırlandı. *Türk Komünist Fırkası adına Salih Zeki, Anadolu hareketi için dünya devriminin yardımını sağlamak istediklerini bildirdi. *Bakanlar Kurulu, Talat, Enver ve Cemal Paşaların Türkiye adına hiçbir görüşmeye yetkili olmadıklarını kararlaştırarak durumun ilgililere bildirilmesini K.arabekir Paşa’dan istedi. *Osmancık Taburu, Şile'yi İngiliz işgalinden kurtardı. (Kasabayı 26 Temmuz'da Yunanlılar işgal edecek, Şile kesin olarak 7 Ekim 1 922'de kurtlanacaktır.) * Ermeniler Oltu'da bazı yerleri işgal ettiler. *Başbakan Venizelos, İzmir'de bulunan Başkumandan Pareskevopulos'a telgraf çekerek Yüksek Konsey'in Bandırma'ya kadar olan demiryolunu işgal etmeye izin verdiğini bildirdi. *lrak'ın İngiliz mandası altına konulduğu Bağdat'ta yapılan bir açıklamayla ilan edildi. *2.000 kadar Ermeni Adana' da bir toplantıda Fransa kınandı YÜZ YIL ÖNCE 21 HAZİRAN *Yozgat isyanını, Cemil Cahit kuvvetlerini bir baskınla dağıttılar, top ve makinalı tüfeklere el koydular. *Postacı Nazım Kuvvetleri Kılıç Ali kuvvetlerine saldırdı. Kılıç Ali İsyancıların Kayseri'ye bile sarkmak üzere bulunduğunu bildirdi. *Mustafa Kemal Paşa, Eskişehir'de Batı Cephesi Komutanı Ali Fuat Paşa ile görüştü. *İtilaf Devletleri, Yunanlıların ileri harekâtına izin verdiler. *Venizelos; "Yunanlıların ilerlemesi, Mustafa Kemal'i itibardan düşürecektir" dedi. *Afyon dolaylarında ayaklanarak halkı askere gitmemeğe teşvik eden Çopur Musa, adamlarıyla birlikte Denizli'nin Çivril kasabasını bastı. *Doğu harekâtının ertelenmesine ilişkin Bakanlar Kurulu kararı Karabekir'e bildirildi. *Yunan Başkomutanı Paraskevopulos, yayımladığı günlük emirde, yıllardan beri bekledikleri saldırıya yarın girişeceklerini bildirdi. *150 kişilik bir Türk kuvveti, Çamlıca tepelerinde İngiliz mevzilerine saldırdı. *Ziya Gökalp'in, kızı Seniha'ya Malta'dan mektubu: Hepimiz bir büyük bayramı bekliyoruz. Hakiki bir hürriyet bayramını bekliyoruz. Bu bayram yakındır.” Diye yazdı. YÜZ YIL ÖNCE 22 HAZİRAN *İlk genel Yunan saldırısı başladı. *Yunanlıların ileri harekete geçmesi karşısında Ege bölgesinde panik başladı. *Onbinlerce insan bugünden başlayarak evini barkını bırakıp, Eskişehir ve Ankara yönünde yollara "Mahşeri andıran korkunç durum" yaşanıldı. *Gandi, İngiliz Kralı'nın Hindistan vekiline gönderdiği mektupta, barış şartlarının Müslümanları sarstığını, İmparatorluğa sadıksa da Müslüman duygularına saldıran bu tutuma karşı koymayı görev saydığını bildirdi. *Mustafa Kemal Paşa, Ali Fuat Paşa ile birlikte Eskişehir'den Ankara'ya döndü. *Kurmay Albay Selahattin Adil Bey de İstanbul'dan kaçıp dün ulaştığı Eskişehir'den Ankara'ya geldi. *İleri gazetesi; İthalatımız ihracatımızdan 8 defa daha fazla olduğunu yazdı. YÜZ YIL ÖNCE 23 HAZİRAN *Yunan ilerlemesi ve halkın iç bölgelere göç hareketi devam etti. *Kuvayı Seyyare birlikleri, hızlı bir yürüyüşle Yozgat önüne geldi. Şehri kuşattı. * Boğazlıyan'da isyancılar, kasabaya saldırarak bir müfrezeyi dağıttılar. * Moskova'ya gitmek için Erzurum'da bekleyen Dışişleri Bakanı Bekir Sami Bey, Ermeni topraklarından geçmediği için Moskova'ya gelemediğini bildirdi. * İngiliz Yüksek Komiseri Robeck'in raporuna göre, İstanbul delegelerine; bir an önce Paris'e gidip milliyetçileri kınamalarını tavsiye edildi. *Venizelos, Yunanlıların ileri harekâta geçme iznini; Türkiye'nin parçalanması gerekti için verildiğini açıkladı. Karagöz gazetesinde;: Yeni dünyanın yeni modasının “grev” olduğunu yazdı. *Boyacılık yapan öğretmen basında yer aldı. YÜZ YIL ÖNCE 24 HAZİRAN *Kırkağaç, Soma ve Sultanhisar da Yunanlılar tarafından ele geçirildi. Türk kuvvetleri 300 kayıp vererek çekildi. *Alaşehir’de Kuvayı Miliyecilerden esir alınan oldu. *Yunan Başkomutanı Paraskevopulos, halka yayımladığı bildiride; Yunan kuvvetlerinin Mustafa Kemal'in teşkilatını dağıtıp asayişi sağlayacağını bildirdi. *Ankara Bakanlar Kurulu, Yunan saldırısıyla ortaya çıkan yeni durumu görüştü. *Dün Yozgat'a girerek şehre egemen olan Çerkez Ethem, bir divanıharp kurarak 12 isyancı elebaşını belediye önünde astırdı. *Ermeniler, Oltu ve çevresinde saldırılarda bulundular. * Ankara’nın yayın organı Hâkimiyeti Milliye: “Emperyalist Fransa, arada sırada bizi aldatmak için yüzümüze gülüyor. Bunun anlamını pekâlâ biliyoruz” diye yazdı. YÜZ YIL ÖNCE 25 HAZİRAN *İngilizlere ait uç savaş gemisi, üç torpido, Fransızlara ait bir römorkör ve uçaktan oluşan güçler Mudanya'ya çıktı. *Bursa Valisi Hacim Muhittin Bey ve Tümen Komutanı Bekir Sami Bey, İngiliz Komutanını protesto metninde; "Esir olmamak için ölmeğe ahdetmiş bir millet karşısında bulunduğunuzu elbet anlamışsınızdır” cümlesi yer aldı. *Alaşehir ve Bigadiç, Yunanlılar tarafından işgal edildi. İngilizler de Karamürsel'i işgalleri altına aldılar. *Tarsus cephesinde Fransızlarla çarpışıldı. *Ankara Hükümeti, mahalli asayişin sağlanması için 1984- 1 899 doğumluları askere alan 36 sayılı kararnameyi çıkardı. *Kuvayı Seyyare birlikleri Alaca'yı isyancılardan kurtardılar. *Ethem Bey, Çapanoğullarının kaçmasını sağlayan Ankara Valisi Yahya Galip Bey'i Divanıharp'te yargılamak üzere Yozgat'a istedi. *İstanbul Hükümeti, bir kararname ile Kuvayı İnzibatiye'yi dağıttı. *Türk direnişi, Fransız parlamentosunda M. Dadalier, yurtlarını savunan Türklerin isyancı adıyla kurşuna dizildiğini söyledi. *Şırnak Aşireti Reisi Süleyman Ağa, Musul'daki İngiliz siyasi subayına bir mektup göndererek Mustafa Kemal'in Anadolu'yu ve Kürdistan'ı İstanbul'dan kopardığını ileri sürdü, kendisinin İngiltere'ye bağlı olduğunu bildirdi ve İngiliz Hükümeti'nin yardımıyla Bedirhanlardan bir yönetici gönderilmesini istedi. * Vakit gazetesi: Kuvayı Milliye yöneticilerini idama mahkûm eden Divanıharp kararını yazdı. YÜZ YIL ÖNCE 26 HAZİRAN * Ankara Hükumeti, iç ayaklanmalara katılanları yargılamak üzere divanıharpler kurdu. *Yenihan çevresinde sıkıştırılan isyancılar bozguna uğratıldı. *İngilizler, Mudanya'yı boşalttılar. * Bir Kuvayı Milliye müfrezesi, Adana'nın Karataş kasabasını ele geçirdi. * İngiliz Yüksek Komiseri Robeck'ten Curzon'a: İstanbul'un askeri kontrolünü Fransızlara bırakamayız. Onlar Mustafa Kemal'le ateşkes imza ettiler diye rapor verdi. *Le Temps'ın Fransız Hükümeti'ni eleştirisi: Hem Türklerle anlaşıyor, hem de Yunan saldırısına izin veren İngiliz kararına katılıyor .. .oldu. *Alemdar gametinde R. Cevat: “Korktuğumuz başımıza geldi. Siyasi ufkumuz birden karardı. Buna sebep, Kuvayı Milliye'nin hareketleridir” diye yazdı YÜZ YIL ÖNCE 27 HAZİRAN *Çerkez Ethem kuvvetleri isyancı Çapanoğu güçlerini perişan etti. *Yunanlılar kuvveleri yurdun içlerine ilerlerken, kimi bozguncular Kuvayı Milliye güçlerini savaşmaktan caydırmaya çalıştılar. *Yunan saldırısı karşısında Balıkesir boşaltıldı. *Yunan savaş bildirisinde; Türk köylüsünün, Kuvayı Milliye'nin gaddarlığından kurtarıldığına propagandası sevindiği yer aldı. *Milli kuvvetler, dün bastıkları Misis'ten, Müslümanları da alarak çekildiler. *Lord Derby'den Curzon'a: Türklere karşı birleşerek savaşacak askerlerin;1 000 Yunan, 30.000 İngiliz, 18.000 Fransız, 2.000 İtalyan olduğunu bildirdi. YÜZ YIL ÖNCE 28 HAZİRAN *Yunan kuvvetleri Kula'yı işgal etti. Bir kısım ilçe zenginleri de Yunanlıları şehre davet ettiler. (Kula, 4 Eylül 1 922'de düşman işgalinden kurtarıldı. İşbirlikçi zenginler ne oldu bilinmiyor). *Binbaşı Atıf komutasındaki TBMM askeri, Oltu'ya girdi. *Urfa Arappınar istasyonunda Fransızlarla Kuvayı Milliye arasında çarpışmalar oldu. * Venizelos'un New York Herald muhabirine demeci: “Gerekirse ordu mevcudunuzu 500.000'e çıkarmaya hazırız. Ama buna lüzum kalacağını sanmam.” Dedi. *Mustafa Kemal Paşa, Yozgat isyanını bastırmadaki başarısından ötürü Çerkez Ethem'i kutladı. *Mustafa Kemal Paşa Tokat Müdafaa-i hukukçularına teşekkür etti. *Ziya Gökalp'ten kızı Seniha'ya; “olaylar daima, diplomatların düşündüğünün aksine çıkıyor. … Doğan bir güneşi, batan bir güneş sanmak ne büyük gaflettir. Emperyalizm, bu asrın bünyesine nazaran bir hastalıktır. Bu asır, hürriyet, müsavat, milliyet asrıdır.” Diye yazdı. *Alemdar gazetesinde R. Cevat; “İttihatçı çetenin bastığı yerde ot bitmez.” Diye yazarak, Kuvayı Milliyecileri suçlamaya çalıştı. YÜZ YIL ÖNCE 29 HAZİRAN *Genişleyen Yunan işgali karşısında, Burhaniye, Savaştepe, Eşme ve Sındırgı düştü. *Ankara Hükumeti, isyancılar tarafından mal ve eşyası gaspedilen memurlara ve halka tazminat verilemeyeceğini kararlaştırdı. *İleri gazetesi; Büyük Yunanistan için böyle bir maceraya ihtiyaç vardı. Rumlar her yerde şenlik yapıyor.” diye yazdı. YÜZ YIL ÖNCE 30 HAZİRAN Yunan ileri harekatı devam etti, Bigadiç, Burhaniye, Kepsut, Susurluk, Savaştepe de işgal edildi. *Bursa-Bandırma bölgesinde ilerleyen Yunanlıların 40.000 kişilik kuvvetine karşılık, Türk ordusunun bu 5.000 kişilik kuvveti var. *Milli Kuvvetler, Edremit'i boşaltmak zorunda kaldılar. *Ankara Hükumeti, Kuvayı Milliye erlerinin işledikleri suçların da askerler gibi işlem göreceğini duyurdu. *Alemdar gazetesinde R.Cevat; “Mukaddes gaye böyle takip edilemez. Kuvayı Milliye'nin Payitaht kapısında (İzmit'te) ne işi var?” diye yazdı.(Refi Cevat Ulunay, kurtuluştan sonra, 150 ihanet edenlerden biri olarak yurt dışına çıkarıldı.) Derleyen: Nevin BALTA Kaynak: Zeki Saruhan, Kurtuluş Savaşı Günlüğü, TTK Yayınları
