Kuzeye Göç Mevsimi

Yeni Zelanda’nın ChristChurch kentindeki iki camiye, cuma namazı sırasında düzenlenen silahlı saldırıyı Batı’daki İslam karşıtlığının meyveleri olarak değerlendirmek yanlış bir tespit olmaz. Batı’nın İslamofobik Zeminde Yükselttiği karşıtlıkları İslam ülkelerindeki kimi liderlerin sertleşen siyasal söylemlerine yönelik bir muhalefet şerhi olarak değerlendirmek de zor. Edward W. Said’in ifadesiyle Batı, “öteki” olarak konumlandırdığı İslâm toplumları hakkında İslâm düşmanlığı kodları üzerinden hareket ediyor ve bir fikir birlikteliği oluşturuyor. Batı’nın tarihsel altyapısına göre de Doğu “öteki” ve İslâm da Doğu’ya ait bir din. İslamofobik saldırıları konuştuğumuz bu günlerde bir kitap dikkatimi çekti: Tayep Salih’in Ayrıntı Yayınları’ndan çıkan “Kuzeye Göç Mevsimi”… Kitap, sömürgecilik deneyiminden geçmiş bir Üçüncü Dünya ülkesindeki kültürel değişim ve kimlik meselesi üzerine kurulu yakıcı bir roman. Batı literatürüne olduğu kadar klasik Arap yazınına, İslam ve Tasavvuf literatürüne de hâkim bir yazar olan Tayep Salih’in Doğu-Batı sorununa bakışını yansıtan Kuzeye Göç Mevsimi, yoksul bir Sudan köyündeki basit yaşamı, köy halkı arasındaki karmaşık ilişkileri, geleneklerin boğucu baskısını ve bütün bunlarla çevrili bireyin özgürlük arayışını anlatıyor. Yedi yıl Avrupa’da eğitim görüp Sudan’a, Nil kıyısındaki köyüne dönen anlatıcının, köyde tanıştığı Mustafa Said’in, Said’in karısı Hasna’nın ve Sudan’ın hikâyesi. Aslında bu kısa romanın görünürdeki hikâyesinden çok daha derin göndermeleri ve yan anlamları var. Edward Said’in Kültürel Emperyalizm adlı incelemesinde Tayep Salih’in kurgusunun son derece bilinçli bir şekilde Joseph Conrad’ın Karanlığın Yüreği romanını izlediğini ve tersine çevirdiğini söyler. Kuzey’den Güney’e, Güney’den Kuzey’e olan müdahale ve geçişler, Conrad’ın çizdiği sömürgeci gidiş-geliş yörüngesini genişletip kabarıklaştırır. Salih, sömürgeci edebiyatın kendine mal ettiği kurgusal toprakları gerçek sahipleri adına geri istemekle kalmaz, Gonrad’ın görkemli düzyazısında boğulup kalmış farklılıkları ve bunların imgesel sonuçlarını da dile getirir.(İHA)