Yerel seçimlere sayılı günler kala Engelliler Konfederasyonu Genel Başkanı Turhan İçli ile engellilerin yerel seçimlerden beklentileri ve taleplerine ilişkin konuştuk. İçli, engelliler olarak yerel seçimlerde en önemli taleplerinin engellilerin belediye meclislerinde yer almaları olduğunu ifade ederek, “Belediyeler engellilerle ilgili alınacak kararlarda engellilere danışmalıdır” dedi. Öncelikle 31 Mart tarihinde yapılacak yerel seçimlerde Türkiye’de ve Ankara’da engelli adaylar var mı? Henüz adaylar belli olmadı. Aday adayları düzeyinde şuana kadar bize erişen 100 dolayında isim var. İstanbul ağırlıklı olmak üzere birçok ilden aday adaylar var. Ama bu sayı hepsinin bu kadar olduğu anlamına gelmiyor. Bizim bilgimiz dışında bize iletilmeyen adaylar da çıkabilir. Fakat belirtilen sayının da ne kadarı aday olacak onu da henüz bilmiyoruz. “ANKARA ERİŞİLEBİLİR BİR KENT DEĞİL” Engellilerin yerel seçimlerde Türkiye genelinde ve Ankara özelinde beklentileri neler? Öncelikle şunu demek gerekir ki Ankara erişilebilir bir kent değil. Birçok çağdaş ülkede özellikle başkentlerin erişilebilir olması, engellilerin her türlü mekana erişimlerinin sağlanması özenle takip edilir. Ankara bir başkent olmasına rağmen erişilebilir bir kent değil. Bazı erişilebilirlik önlemleri alınmış, bazı kaldırımlara rampalar yapılmış, bazı kurum ve kuruluşlarda rampa ve asansör gibi önlemler alınmıştır ama bu son derece yetersizdir. Birde şunu demek gerekir ki bu esasında bir erişilebilirlik zinciridir. Kaldırıma rampa yaparak bir erişilebilirlik önlemi alınıyor, ama engelli şahıs gideceği mekana ulaşabilmek için metroyu kullanıyorsa yani erişilebilirlik metroda devam etmemişse erişilebilirlik kesintiye uğramış demektir. Bundan dolayı bir kaldırımda rampa önlemi almanın hiçbir anlamı kalmıyor. Çünkü engelli erişilebileceği mekâna gitmek için erişilebileceği toplu taşıma aracına binemiyor demektir. Veya otobüsle gidecekse gideceği yerde kaldırımda önlemler alınmış ama otobüste alınmamışsa gideceği yere de erişmeyecektir. Dolayısıyla zincir kesintiye uğrayacak ve anlamını yitirecektir. Ankara’da böyle sorunlar çok. Örneğin Ankara’da belirli merkezlerde asansörler var. Bu asansörlerin pek çoğu, hatta hemen hemen tamamı merdivenle inilecek ara katlara kadardır. Yani sokak düzeyindeki zemine kadar bir asansör uygulaması yok. Kızılay’da örneğin 30-40 merdiven indikten sonra asansöre erişilebiliyor. O kadar merdiven inildikten sonra zaten birilerinin yardımı ile de asansörsüz olarak devam edilebilir. “KARAR ALMA SÜREÇLERİNDE BİZ DE OLMALIYIZ” Peki, talepleriniz neler? Ankara’da önlemlerin kesintisiz olarak bir erişilebilirlik perspektifi ile alınabildiğini düşünmüyoruz. Ankara’nın erişilebilir bir kent olması noktasında seçilecek Büyükşehir Belediye Başkanından ya da ilçe belediye başkanlarından taleplerimiz var. Biz engelliler karar alma süreçlerine katılmayı çok anlamlı buluyoruz. Yani karar alan kişiler bizim adımıza bizim görüşlerimizi almadan kararları alıyorsa bu kararların yanlış olma ihtimali çok yüksektir. Bizim ihtiyaçlarımızı engelli olmayan kişi bizim kadar bilemez. Ayrıntı düşünemeyebilirler. Oysa biz her gün yaşıyoruz ve bütün ayrıntıları düşünme imkânına sahibiz. Karar alan kişilere ancak bizler danışmanlık yapabiliriz. Bu da iki türlü olabilir. Belediye başkanlarının engelli örgütleri ile birlikte işbirliği halinde çalışması ve engelli belediye meclis üyelerinin seçilmesi ile olabilir. İkincisi daha önemli bir husustur. Çünkü belediye meclislerinde genelde engellilerin sorunları ve kent düzenlemeleri konuşulurken engellilerin, belediye meclis üyelerini aydınlatması ve doğru kararların alınması sağlamları gerekir. Diyelim ki belediye meclisleri 30-40 üyeden oluşuyor. Bu meclislerde bir tane numunelik engelli meclis üyesinin bulunması da yeterli olmayacaktır. Bedensel engelliler için alınacak önlemler başka olurken görme engelliler için alınacak önlemler daha başkadır. En az 2 veya 3 belediye meclis üyesinin engellilerden tercih edilmesi doğru olur. Şuan Türkiye’de toplam belediye meclis üyesinin sayısı 20 bin dolayında. Sadece 30 tanesi engelli Türkiye çapında. Bu şekilde engellilerin temsiliyeti sağlanamaz. Biz belediye başkan adayları ve belediye meclis üyesi adaylarına engellilerin mutlaka hesaba katılmasını ve her belediyede en az 1 tane engellinin belediye meclis üyesi olması gerektiğini söylüyoruz. Bir önceki yerel seçimden bu yana 5 yıl geçti. Peki, bu 5 yıllık süreçte engelliler için Ankara’da neler yapıldı? Son 5 yıl içerisinde görme engelliler için takip çizgileri dediğimiz sarı çizgiler yapıldı. Hemen hemen bütün caddelerde ve hatta ara sokaklarda da sarı çizgilere rastlayabiliriz. Ancak sarı çizgiler de kurallara uygun yapılmış değil. Bir kere sarı çizgilerin üzerinde yürüyerek takip edildiği varsayımı üzerine yapıldığını görüyoruz. Yani aşağı yukarı 30-40 santimetrelik bir genişliği var çizgilerin. O genişlikteki bir sarı çizginin üzerine yüründüğü kabul edilmiş. Hâlbuki bu kadar geniş bir sarı çizgiye ihtiyaç yok. Çünkü sarı çizginin üzerinde yürünemez. Sarı çizginin üzerinde yürürken insanın dengesi kaybolur. İkincisi çizgiler kabarık olduğundan bir müddet sonra tabanı ağrıtmaya başlar. Üçüncüsü sarı çizgiler kabarık olduğundan kışın üzerine kar yağdığında buz tümseğine dönüşür ve üzerinde yürünmez hale gelir. Ya da yağmur yağdığında kaygan hale gelir, üzerinde yüründüğünde kayılır ve düşülür. Dolayısıyla sarı çizgiler üzerinde yürümek için değil, bastonla takip etmek için olmalıdır. Bastonla takip edilmesi için de bu kadar geniş olması gerekmez. Bastonun ucunun girebileceği bir genişlikte bir çizginin olması ve hiçbir pürüzün olmaması gerekir. Üzerinde yürüneceği varsayıldığından birçoğu ağaca teğet geçmekte. Ağaçlar yürüyenin kafasına takılabilir. Esas olan ağacın kenarına teğet geçmemesidir. Baston sağ elde olacağından sarı çizgi sağ tarafta kalacaktır. Kişi de sol taraftan yürürse eğer bir ağaca ya da herhangi bir direğe teğet geçiyorsa ona muhakkak çarpacaktır. Birde sarı çizgilerin insanı merdivene götürmesi gerekirken duvarda bittiği oluyor. Bunlara da dikkat etmek gerekiyor. Yani sırf yapmak için yapmamak lazım. “SARI ÇİZGİLERDE FİKRİMİZ ALINMADI” Sarı çizgiler hazırlanırken engellilerin hiçbir şekilde fikri alınmadı mı? Engelliler olarak sarı çizgi bizim talebimizdi. Ama bunların hangi malzemeden yapılması ve ne şekilde uygulanması konusunda bizden hiçbir şekilde fikir alınmadı. Mesela bize sorulsaydı biz o malzemeleri istemezdik. Çünkü sarı çizgiler yapıştırılan malzeme ile yapılmaz. Sarı çizgiler yapıştırılan malzemeden yapıldığından birçok yerde sökülmüştür. Yani sarı çizgiler yazın güneşinde kışın soğuğunda bozulma özelliğine sahip. Sarı çizginin kaldırımın doğal bir parçası olması lazım. Yani bir kaldırım taşı gibi olmalıdır. Biz sarı çizgilerin olmasını istedik ama birçok yere gereksiz yere yapıldığını düşünüyorum. Neredeyse binaların içine dahi yapıldı. Bunların hepsi bize fikrimiz sorulmadığından oldu. Örneğin AŞTİ’yi düşünelim. Ankara’ya gelmiş bir Ankara’nın yabancısı engelli AŞTİ’de sarı çizgiyi takip etse çok düzensiz olduğundan zorlanıp, gideceği yeri bulamıyor. Hatta sarı çizgilerdeki kabarıklık bedensel engellilerin tekerlekli sandalyelerinde de zorluk çıkarmakta. Bütün bunların hepsi bizlere danışılmadığından yanlış malzeme seçiminde bulunmalarından kaynaklanıyor. Sarı çizgilerin haricinde engellilerin hayatını kolaylaştırmak için yapılan başka yenilikler oldu mu? Kaldırım rampaları yapıldı, kamu kurum kuruluşlarında bazı önlemler alındı. Sesli asansörlere rastlıyoruz örneğin. Bunun haricinde bir önemli gelişme de otobüslerde durakları sesli olarak belirten düzeneklerin kurulması oldu. Bu bir görme engelli için çok önemli bir gelişmeydi. Ama bazen bunun da çok iyi işlemediğini söylemek mümkün. Zaman zaman cihazın konuşmadığı olabiliyor, şoföre sorulduğunda şoför de geçiştirebiliyor. Son olarak seçilecek olan belediye başkanına bir mesajınız var mı? Yeni başkana en önemli mesajımız birinci olarak engelli temsilcilerini meclislere alsınlar ve işlerini onlara danışarak yapsınlar. İkinci olarak engelli örgütleri ile sürekli irtibat halinde olmalarını istiyoruz. Her ilde ve her ilçede belediyeye danışmanlık edecek engelli meclislerini kurarak ve onlara danışarak işlerini yürütsünler istiyoruz. (Türkan ÇATAL YILDIZ)

Editör: TE Bilisim