Sigaranın zararları ve sebep olduğu ölümler tüm dünyada konuşulmaya devam ediyorken 9 Şubat Dünya Sigara Bırakma Günü kapsamında tütün ve çeşitlerinin zararlarına da dikkat çekilmeye devam ediyor. Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. F. Çağla Uyanusta Küçük, gazetemize açıklamalarda bulunarak pasif içicilikten, sigara kullanımının zararlarına ve sigara bırakma sürecine kadar birçok noktaya değindi. 9 Şubat Dünya Sigara Bırakma Günü kapsamında, sigaranın zararlarına ve sigarayı bırakma sürecine ilişkin açıklamalarda bulunan Dr. F. Çağla Uyanusta Küçük, akciğer kanserinin en önemli sebebinin sigara olduğuna vurgu yaptı. “Sigara bağımlılığı bir hastalıktır, tedavisi mümkündür” diyen Uyanusta Küçük, dünyada her yıl 5,5 milyonun üzerinde insanın sigaradan dolayı hayatını kaybettiğine dikkat çekerek, Türkiye’de ise bu sayının her yıl 100 binin üzerinde olduğunu belirtti. Öncelikle kendinizi tanıtabilir misiniz? Göğüs Hastalıkları Uzmanıyım. Türk Toraks Derneği (TTD) Tütün Kontrolü Çalışma Grubu üyesiyim. Derneğimiz göğüs hastalıkları uzmanlık derneğidir. Aynı dernekte uzun yıllardır, dünyanın ve ülkemizin en önemli halk sağlığı sorunlarından tütün ürünleri ile ilgili bu konuyla ilgilenmeyi görev bilen bir grup bilim insanıyla gönüllü olarak çalışmaktayım. Ankara‘da serbest hekim olarak görev yapmaktayım. “SİGARA DUMANINDA 70‘İN ÜZERİNDE KANSER YAPICI MADDE VAR” 9 Şubat Dünya Sigara Bırakma Günü biliyorsunuz… Öncelikle sigaranın zararlarından bahsedebilir misiniz? Sigara dumanında 5000’den fazla kimyasal, 70‘in üzerinde kanser yapıcı madde vardır. Sigara inme, kalp damar hastalıkları, KOAH ve astım gibi akciğer hastalıkları, kemik erimesi ( osteoporoz ), diş ve göz sorunlarına; ağız, boğaz, akciğer, mide, pankreas, böbrek, mesane, serviks kanserlerine, akut lösemilere neden olmaktadır. Erken doğum, düşük, ölü doğum, düşük doğum ağırlıklı bebek, konjenital hastalık-malformasyon (doğumsal anormallikler) riski, perinatal-neonatal ( doğum öncesi ve sonrası ) mortalite, ani bebek ölümüne, anne sütü miktarı azalması, kısırlık diye bilinen infertiliteye neden olabilir. “ÇOCUKLAR SİGARA DUMANINDAN ANNE KARNINDA BİLE ETKİLENİR” Sigarayı içen kadar etrafındaki kişiler de etkilenebiliyorlar. Bu noktada pasif içicilikten bahsedebilir misiniz? Pasif içiciliğin ne gibi zararları var? Özellikle çocuklar açısından… Sigara dumanı içen kişinin içine çektiği ana akım dumanı ve etrafındakilerin soluduğu yan akım dumanından oluşur. Yan akım dumanı pasif içicileri (içmeyenler, içtiği halde tekrar maruz kalanlar) etkiler. Pasif içicileri etkileyen bu yan akım dumanında daha fazla nikotin ve kanser yapıcı madde olduğunu belirten çalışmalar mevcuttur. Pasif içicilerin soluduğu yan akım ya da ikinci el duman uluslararası kanser derneklerince kanser yapıcı olarak tanımlanmıştır. Çocuklarımız sigara dumanından anne karnında bile etkilenir. Sigara içen annelerin çocuklarında daha önce belirttiğimiz gibi düşük, erken doğum ve doğumsal hastalıklar riskleri bulunmaktadır. Doğum sonrası ani bebek ölümleri, üst ve alt solunum yolları (zatürre, bronşit, hışıltılı solunum gibi) ve tekrarlayan kulak enfeksiyonları, astım ve alerjik hastalıkların gelişiminde rol oynar. Ayrıca üçüncü el sigara dumanı dediğimiz ve eşyaların yüzeyine sinen sigara dumanı günlerce ortamı terk etmeyerek temas eden kişinin cildinden dahi emilerek kişilerin sağlığını olumsuz etkileyebilir. “TÜRKİYE’DE HER YIL 100 BİNİN ÜZERİNDE KİŞİNİN ÖLÜMÜNE SİGARA NEDEN OLUYOR” Sigara kullanımı çoğu zaman ölümlere neden olabiliyor. Bu noktada sigaradan dolayı yaşanan ölümlerin yüzdeleri nasıl? Dünyada tüm yaşlarda erkek ölümlerinin %25 ‘inden fazlası (evet, Türkiye’de %30’ların üzerinde ) ve tüm kadın ölümlerinin %15 ‘inden fazlası tütün nedeniyle oluyor. Dünyada her yıl 5,5 milyonun üzerinde Türkiye’de ise her yıl 100 binin üzerinde kişinin ölümüne neden oluyor. Akciğer kanserinin en önemli sebebi sigaradır. Tüm kanserlere bağlı ölümlerin %30’undan, akciğer kanserine bağlı ölümlerin %90’ına yakınından sigara sorumludur. Akciğer kanserlerinin erkeklerde %86’sı, kadınlarda %49’u sigaraya bağlı olarak ortaya çıkıyor. Sigara içen kişilerde içmeyenlere göre akciğer kanser riski 20-30 kat daha yüksek. Pasif içicilik ise akciğer kanser riskini %30-50 arttırır. Tütün ürünlerinin bombardıman halinde çeşitliliğinin artması ( elektronik sigara, nargile, ısıtılarak kullanılan tütün ürünleri, vb.) bizi bekleyen daha çeşitli ve zor sağlık sorunlarının habercisidir. SİGARANIN BIRAKILDIĞI İLK ZAMANLARDA GÖRÜLENLER GEÇİCİ Sigarayı bırakmak isteyen kişi bırakmaya karar verirse nasıl bir yol izlemelidir? Tavsiyeleriniz neler? Sigarayı bırakmak isteyenler Sağlık Bakanlığı’nın Alo 171 hattını arayarak sigara bırakma yardımı yapan merkezlere ulaşabilir. Ayrıca göğüs hastalıkları ve aile hekimlerinden, konuyla ilgilenen diğer dal hekimlerinden bilgi ve yardım alabilirler.  Hekimleriyle işbirliği içinde medikal tedavi ve davranışçı bilişsel tedavi adını verdiğimiz yöntemlerle sigara bırakmak mümkündür. Hastalarımız sigara bırakılan ilk haftalarda görülen iştahta artış, sinirlilik, bağırsak düzen bozuklukları, uyku bozuklukları, konsantrasyon güçlüğü, huzursuzluk, nikotin açlığı gibi belirtilerin kalıcı olduğu endişesine kapılıyorlar. Hayır. Bu belirtiler çoğunlukla en geç iki aya dek ortadan kalkmaktadır. İlaçlar bu süre zarfında çoğunlukla nikotin açlığını ve içme isteğini azaltarak destek olurlar. Bu süreçte kalorisi düşük atıştırmalıklar ve düzenli, tüm besin gruplarını içeren dengeli beslenme, bol sıvı almak ve egzersiz çok yardımcı olmaktadır. Hobilere vakit ayırılması da önemlidir. Ayrıca hastalarımızın çevresinde bulunan kişilerin pozitif desteği de çok önemlidir. Bu kişilere inanmamak, negatif geribildirim vermek, teşvik etmek yerine tersi davranışlarda bulunmak olumsuz etkiye yol açar. “ÖNÜMÜZDEKİ YILLARDA BİZİ E-SİGARAYA BAĞLI CİDDİ SAĞLIK SORUNLARI BEKLİYOR” Sigarayı bırakmak isteyenlerden bazıları elektronik sigara kullanıyorlar. Elektronik sigaranın içinde kanserojen maddeler bulunduğunu ifade eden hekimler var. Sizce? Elektronik sigaranın bir sigara bırakma yöntemi olmadığını net olarak belirtmek lazım. Nikotin sigarada bağımlılık nedenidir ve e-sigara da nikotin içermektedir. Bağımlılığın esas maddesini içeren bir nesne aynı zamanda bağımlılığı tedavi edemez, bu eşyanın tabiatına aykırıdır. Ayrıca içinde propilen glikol, gliserol, aromalar, tatlandırıcılar bulunur. Yapılan çalışmalarda içeriklerinin çok değişken olduğu ve içinde tespit edilen maddelerin, içinde olduğu belirtilenlerden çok daha fazla olduğu belirtilmiştir. Propilen glikol suni duman yapımında kullanılır. Gliserin ise akciğerde lipoid pnömoni denilen bir hastalıkla ilişkili bulunmuştur. Deneysel çalışmalar elektronik sigara dumanına maruz kalan farelerde havayolu fibrozisi ( sertleşme, esneklik kaybıyla giden yapı bozulması ) ve aşırı duyarlılığı geliştiğini ve akciğer hasarı oluştuğunu göstermiştir. Ayrıca içinde tütün yok denmesine rağmen tütün alkaloidleri, nitrozaminler içerdiği tespit edilmiştir. Tütünün kanser yapıcı özelliğini bilmekte olduğumuza göre önümüzdeki yıllarda bizi e-sigaraya bağlı ciddi sağlık sorunlarının beklediğini tahmin etmek zor değildir. “SON YILLARDA GENÇLERDE SİGARA İÇME ORANLARI ARTIYOR” Sizin son olarak eklemek istedikleriniz var mı? Tütün endüstrisinin görünen yüzüne ek olarak bir de kişileri ve hatta kurumları içeriden ele geçiren, görünmeyen yüzü vardır. Esasında bu ikinciye karşı çok dikkatli olmak gerekir. Buna izin vermemek gerekir. T.C Devleti Uluslararası bir sağlık anlaşması olan Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi’ni (TKÇS) imzalamış, buna göre geliştirdiği sağlık politikalarıyla başarı elde etmiş, ödüller almıştır. Ancak son yıllarda özellikle gençlerde sigara içme oranlarının arttığını bilmekteyiz. O nedenle kararlılıkla sürdürülen tütün kontrolü adımlarından vazgeçmemeli, geliştirmeli ve en önemli adım olan kapalı alanlarda sigara içme yasağında geri adım atılmamalı, buna halk ve kurumlar sahip çıkmalıdır. 9 Şubat Dünya Sigara Bırakma Günü’ne dair bir mesajınız var mı? Halkımızı, hastalarımızı konuyla ilgili önemli oluşumlardan TTD‘ye söz vererek bilgilendirdiğiniz için derneğim adına teşekkür ederim. Bu röportaj bir halk sağlığı hizmetidir, hiç şüpheniz olmasın. Sigara bağımlılığı bir hastalıktır, tedavisi mümkündür. Ayrıca tütün ürünlerinin zararları hakkında doğru kaynaklardan bilgi edindikçe ve ulus ötesi tütün şirketlerinin kişiler ve kurumlar üzerindeki oyunları öğrenildikçe şüphesiz süreç daha da kolaylaşacaktır. (Türkan ÇATAL YILDIZ)

Editör: TE Bilisim