Türkiye’de astronomi ve uzay bilimlerine olan ilgi gençler arasında yaygınlaşmaya başladı. Astronomi bilimine ilgi duyanların ise doğru kaynaklardan doğru bilgilere ulaşması önemli. Türkiye’nin astronomi alanındaki çalışmalarını ve astronomiye gösterilen ilgiyi, Kozmik Anafor platformunun kurucusu amatör astronom Zafer Emecan ve Astrofotoğrafçı Metin Altundemir ile konuştuk. Emecan, ‘’ Türkiye’de amatör astronomi bilincini yerleştirmeye, astronomiyi halk tabanına indirgemeye çalışıyorum’’ dedi. Kozmik Anafor isimli platform, astronomiye ilgisi olanlar için bulunmaz bir fırsat sağlıyor. Kurucusu Zafer Emecan‘ın uzun yıllar boyunca internet üzerinde çeşitli mecralarda yazdığı yazıların bir araya getirilmesi amacıyla oluşturulan bir Facebook sayfası olarak ortaya çıktı. İlerleyen süreçlerde, gönüllü ve profesyonel astronomların katkı sağladığı platform, astronomiyi sevdirmek, yaygınlaştırmak ve anlaşılır kılma amacı taşıyor. Kozmik Anafor platformunun kurucusu amatör astronom Zafer Emecan, astronominin amatör olarak da yapılabilen bir bilim dalı olduğunu söyleyerek, ‘’Astronomi benim mesleğim değil, aslen sanat yönetmeniyim ve aynı zamanda amatör astronomum. Astronomi için, “amatörce yapılabilen” tek bilim dalı diyebiliriz ve bu çok önemli. Ülkemizde henüz bu bilinç yeni yeni yerleşmeye başlıyor ama, astronomi ve uzay bilimleri alanında gelişmiş ülkelerde, “amatör astronomi” ve profesyonel astronomların çalışmaları birbirini tamamlayacak şekilde yürür. Kuyruklu yıldızların hemen tamamı, çoğu göktaşını amatör astronomlar keşfeder. Hatta bu gelişmiş ülkelerde uzak yıldızların çevrelerinde gezegenler keşfedebilen amatör astronomlar dahi mevcut. Özetle, ben Türkiye’de amatör astronomi bilincini yerleştirmeye, astronomiyi halk tabanına indirgemeye çalışıyorum. Aralarında profesyonel astronomlar olsa da, tüm Kozmik Anafor ekibi benim gibi aynı gayeyi güdüyor’’ dedi. EN GENİŞ VE GÜVENİLİR ASTRONOMİ KAYNAĞI Kozmik Anafor platformunun, kendi yazılarından ve ilerleyen süreçlerde gönüllü yazarlardan gelen çalışmalarla meydana geldiğini anlatan Emecan, ‘’Çok uzun yıllardır sosyal medyada ve internette çeşitli mecralarda astronomi konuları üzerine yazılar yazıyordum. Ancak, bu yazılar rastgele dağılmıştı ve bir araya toplamak hiç aklıma gelmiyordu. O zamanlar daha yeni bir site açmış olan Evrim Ağacı platformunun kurucusu Çağrı Mert Bakırcı, beni yazılarımı bir araya toplayacağım bir Facebook sayfası açmaya ikna edip, Kozmik Anafor’u kurmamda tetikleyici rol oynadı. Sayfayı açtım, yazılarımı oraya topladım, yeni yazılar yazdım. Bu arada okurların arasından yeni yazarlar çıktı. Astronomi öğrencileri, bilim meraklıları, arka planda kalmış kendini göstermek isteyen çok zeki isimler aramıza katıldı. El ele verdik ve tümüyle gönüllü biçimde Kozmik Anafor’u Türkiye’nin en geniş ve güvenilir astronomi kaynağı haline getirdik’’ şeklinde konuştu. KISITLI DESTEK GÖRÜYORUZ Düzenledikleri festival ve çalışmalarda bireysel destek aldıklarını ama çoğunlukla kendi çabalarıyla çalışmalar yürüttüklerine değinen Emecan, ‘’Çalışmalarımızda kısıtlı destek görüyoruz. Örneğin Olimpos Gökyüzü ve Bilim Festivali için, bilimsel altyapı anlamında Erciyes Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü’nden ve ülkemizin yegane güvenilir bilim platformları olan Bilimfili ve Evrim Ağacı’ndan destek görüyoruz. Bir kaç kişi de bireysel olarak bize desteklerini sunuyor. Bu konuda kendilerine müteşekkiriz. Bunların dışında tüm çalışmalarımız Kozmik Anafor grubu ekibinin bireysel çabaları ile yürüyor’’ ifadelerini kullandı. DAG’ı kazanacak olmanın sevinci var Çalışmaları devam eden ve Erzurum’da kurulan, Doğu Anadolu Gözlemevi’nin ( DAG ) sevindirici bir gelişme olduğunu hatırlatan Emecan, ‘’Türkiye'de astronomi anlamında maalesef önemli gelişmeler yok. Ülkemiz bu konuda büyük oranda dünyadaki bilimsel gelişmeleri takip etmekle yetiniyor. Yine de, DAG projesi gibi güzel ve olması gereken projeler de yürütülüyor. Denetlenemeyen ve durdurulamayan mermer ocakları nedeniyle TUG’u kaybederken, DAG’ı kazanacak olmanın buruk sevinci var’’ yorumunu yaptı. GENÇLERE SEVDİRMEYE ÇALIŞIYORUZ Türkiye’nin astronomi ve uzay bilimleri alanında ilerlemesi için gençlerin teşvik edilmesi gerektiğine değinen Altundemir, Kozmik Anafor ekibi olarak büyük çaba harcadıklarını söyleyerek, ‘’Türkiye'de astronomi alanında gelişmelerin olabilmesi için devletin bu konuya önem verip bütçe ayırması ve eğitime daha fazla destek olması gerekiyor. Ülkemiz maalesef teknoloji geliştirmek yerine insan gücü üretme politikası güdüyor. Bu nedenle okumuş ucuz iş gücü yaratmak dışında herhangi bir varlık üretemiyoruz. Cahillik popüler hale getiriliyor. Konusunda uzmanlaşmış kişiler iş bulamıyorlar. Bu politika kökten değişmediği sürece ileri gidebilmemiz mümkün değil. Hele ki astronomi ve uzay bilimleri alanında söz sahibi bir ülke olmak istiyorsak, gençlerimizi teşvik etmeli ve özendirmeliyiz. Biz, Kozmik Anafor olarak elimizden gelen tek şeyi yapıyor, amatör astronomiyi gençlere sevdirmeye çalışıyoruz’’ dedi. TEPKİ VE DİRENİŞLERLE KARŞILAŞIYORUZ Uzay ve astronomi konusunda basında yer alan yanlış bilgilere inanan çok fazla insan olduğunu hatırlatan Altundemir, ‘’Ziyaretçilerimiz konuya meraklı ilgili kişilerden oluşuyor. Ne yazık ki boyalı basında yer alan yalan yanlış bilgilerle dolu çok insanımız var. Biz bu kişilere gerçekleri göstermeye, öğretmeye çalışıyoruz. Bazen tepkiler ve direnişlerle karşılaşıyoruz. Örneğin teori kelimesinin günlük hayatta kullanımı "kişisel iddia" anlamına gelmesi büyük sorunlardan biri. Bilimsel teorinin ispatlanmış bir gerçeğin açıklaması olduğunu anlatmakta zorlanıyoruz. Bilimsel teorilerin, ilgisi altındaki konuların neden ve nasıl olduğunu anlatan açıklamalar bütünü olduğunu, kasti olarak yaratılan kavram karmaşaları yüzünden anlatmakta zorluk çekiyoruz. Oysaki bilimsel teoriler, formüller içeren bilimsel yasalar kadar gerçektir. Evrim Teorisi'nin; tıpkı Görelilik Teorisi, Büyük Patlama Teorisi, Elektron Teorisi gibi düpedüz inkar edilemez bir gerçek olduğu gibi’’ ifadelerini kullandı. 100 ADET METEOR YAĞMURU GÖRÜLÜYOR Her yıl 12-13 Ağustos tarihlerinde gerçekleşen Perseid Meteor Yağmuru’nun oluşum şeklini anlatan Emecan, ‘’Perseid Meteor Yağmuru konusu boyalı basının en sevdiği konulardan biri. Genelde yayınlanan haberler yabancı kaynakların abartılı çevirilerinden ibaret oluyor. Dünya'nın yörüngesi her sene Swift–Tuttle kuyrukluyıldızının yörünge düzleminde yaydığı parçalarının yörüngesiyle kesişiyor. Bu kesişme temmuz ortalarında başlıyor. Swift–Tuttle kuyruklu yıldızının parçalarının Dünya atmosferine girişleri 9-14 Ağustos arasında yoğunlaşıyor. 12 Ağustos gecesi en yoğun, saatte 100 adet civarı görülebilen meteor yağmurunun beklendiği gece oluyor. Bu olay daha önce ve daha sonra da gerçekleşebiliyor. Geçen seneki Olimpos Gökyüzü ve Bilim Festivali gözlemimizde en yoğun meteor yağmurunu 11 Ağustos gecesi gördük’’ dedi. Bu sene yaşanan Perseid meteor yağmurunun daha az gözlem imkanı olduğunu söyleyen Altundemir, ‘’Bu sene ise Perseid meteor yağmuru gözlemleri biraz sıkıntılı olacak. Çünkü gökyüzünde dolgun bir Ay var. Ay’ın gökyüzünü aydınlatması meteorların çoğunluğu görülemeyecek. Ancak büyük ve ateş topu tabir ettiğimiz meteorlar gözlenebilecek. Bu ateş toplarının sayısı ise, saatte 3 ila 5 tane arası. Daha açık tabirle durumu özetleyecek olursak; her yıl saatte 100 civarı görülebilen Perseid meteorları, bu yıl saatte 15-20 tane arası görülebilecek sadece. Bu nedenle bu sene Perseid Meteor Yağmuru sırasında büyük beklentilere girilmemesini tavsiye ederiz. Ay'ın gökyüzünde olmadığı bazı yıllarda bile basın tarafından iddia edilen, saatle yüzlerce meteor görüleceği iddialarının çok aşırı olduğunu herkes gördü. Böyle popülist haberlere inanılmaması gerekiyor. Bu sene, sıradan Aysız herhangi bir gecede görülenden daha fazla meteor Persied Meteor Yağmuru'nun yoğun beklendiği 12-13 Ağustos gecelerinde gözükmeyecek’’ şeklinde konuştu. ASTRONOMİNİN SAYGI DUYULMAYA İHTİYACI VAR Astronomi biliminin popülerleşmesinden çok saygı duyulmaya ihtiyacı olduğuna değinen Emecan, ‘’Bir bilim alanının popülerleşmeye ihtiyacı yoktur. Önemli olan saygı duyulmasıdır. Şu an ülkemizde astroloji çok daha saygı duyan bir "şey". Üzülerek söylüyoruz ki sahte bilim olan astroloji, astronomiye ilgi duyulmasına yardımcı oluyor. Bir sahte bilimin yardımcılığı ise, gerçek bilimin yanlış öğrenilmesi ve yanlış aksettirilmesi ile sonuçlanıyor.  Ülkemizde ne zaman bilimsel gerçekler safsatalardan daha çok saygı görürse, diğer tüm bilim alanları gibi Astronomi de gereken saygı ve ilgiyi görecektir’’ yorumunu yaptı. GERÇEĞİ ARAŞTIRIP TEYİT ETMEK ÖNEMLİ Astronomi alanında kendilerini geliştirmek isteyen ve doğru bilgiler arayan kişilere tavsiyelerde bulunan Emecan, ‘’Kişilerin astronomi hakkında kendilerini geliştirebilmeleri için öncelikle güvenilir kaynaklardan bilgi edinmeleri gereklidir. Kozmik Anafor olarak bu kaynakların en önemlisi olmaktan gurur duyuyoruz. İnsanlarımız sağdan soldan duydukları, sosyal medya sitelerinde gördükleri paylaşımlara inanmadan önce gerçeği araştırıp teyit yoluna gitmeliler. Örneğin her sene 1950 DA adı verilen asteroidin Dünya'ya çarpacağı ve yaşamı yok edeceğinin ortaya çıktığı ile ilgili haberler tekrarlanır. Oysa NASA'nın NEO (Dünya'ya Yakınlaşan Cisimler) projesinde çarpma ihtimali 2880 yılında binde 1,2 olarak verilmiştir. İnsanların Astronomi hakkında kendilerini geliştirebilmeleri için güvenilir kaynakların neler olduğunu öğrenmeleri ve bilgileri o kaynaklardan öğrenmelerini, gündelik palavraları ciddiye almamalarını öneriyoruz. Maalesef ülkemizde kaynak belirtilerek yapılan haberlerde bile çeviri hatalarının olduğunu ve kaynakta yer almayan doldurma bilgilerin haberlere eklenildiğini sürekli olarak görüyoruz’’ şeklinde konuştu. GÜVENİLİR KAYNAK VE ÇOK OKUMA GEREKİYOR Gökyüzü gözleminin astronomi alanında en önemli nokta olduğunu ve astronomiye ilgisi olanların doğru ve güvenilir araştırmalar yapmaları gerektiğini hatırlatan Emecan, ‘’Astronomiye ilgisi olan kişilere önerimiz öncelikle kendilerinin gökyüzünü gözlemlemesidir. Şehirlerden uzaklaşıp, ışık kirliliğinin olmadığı kırsal alanlarda çıplak gözle gökyüzünü gözlemlemeli, incelemeliler. Herkese teleskop almasını tabii ki önermiyoruz ama artık akıllı telefonlarda gökyüzü ile ilgili anlık bilgi sağlayan birçok uygulama var. Bu uygulamaları kullanarak öncelikle gökyüzünde gördükleri cisimleri tanımalarını, daha sonra güvenilir kaynaklardan gelen makale ve haberleri takip etmelerini öneriyoruz. Özetle, güvenilir kaynakları bulmalı, keşfetmeli ve çok ama çok okumalılar’’ yorumunu yaptı. (Rozita Merve Hamidi)            

Editör: TE Bilisim